Giáo trình hình thành ứng dụng cơ sở lý luận trong cơ cấu kinh tế trang trại p2

11 C¸c trang tr¹i ë trung du, miÒn nói ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc trång rõng, b¶o vÖ rõng, phñ xanh ®Êt trång ®åi nói träc vµ sö dông hiÖu qu¶ tµi nguyªn ®Êt ®ai - nh÷ng viÖc lµm nµy ®· gãp phÇn tÝch cùc c¶i t¹o vµ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh thaÝ trªn c¸c vïng ®Êt n­íc . 3. §Æc tr­ng cña kinh tÕ trang tr¹i. Ngay tõ khi kinh tÕ trang tr¹i míi h×nh thµnh ë mét sè n­íc c«ng nghiÖp ho¸ T©y ¢u, C. M¸c d· lµ ng­êi ®Çu tiªn ®­a ra nhËn xÐt chØ râ ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña kinh tÕ trang tr¹i víi kinh tÕ tiÓu n«ng. Ng­êi chñ trang tr¹i s¶n xuÊt vµ b¸n tÊt c¶, kÓ c¶ thãc gièng. Cßn ng­êi tiÓu n«ng s¶n xuÊt vµ tù tiªu thô hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm lµm ra vµ mua b¸n cµng Ýt cµng tèt. - Tr¶i qua hµng thÕ kû, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i thùc tÕ ®· chøng minh ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ theo nhu cÇu cña thÞ tr­êng. - Cã sù tËp trung tÝch tô cao h¬n râ rÖt so víi møc b×nh qu©n cña hé kinh tÕ ë tõng vïng vÒ c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nh­ ®Êt ®ai, vèn, lao ®éng. 12 - Ng­êi chñ trang tr¹i còng lµ ng­êi trùc tiÕp s¶n xuÊt qu¶n lý. - S¶n xuÊt ®i vµo chuyªn m«n ho¸ cao h¬n, ¸p dông nhiÒu tiÕn bé khoa häc kü thuËt, lªn gi¸ trÞ s¶n phÈm thu nhËp vµ gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ ngµy cµng t¨ng. - C¸c tµi s¶n còng nh­ s¶n phÈm thuéc quyÒn së h÷u gia ®×nh vµ ®­îc ph¸p luËt b¶o hé. 4. Tiªu chÝ nhËn d¹ng kinh tÕ trang tr¹i. §Ó x¸c ®Þnh mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh c¬ së trong n«ng nghiÖp cã ph¶i lµ trang tr¹i hay kh«ng, th× ph¶i cã tiªu chÝ ®Ó nhËn d¹ng trang tr¹i cã c¨n cø khoa häc tiªu chÝ nhËn d¹ng trang tr¹i cÇn ph¶i hµm chøa ®­îc ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña trang tr¹i, nh»m ®¶m b¶o tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc nhËn d¹ng trang tr¹i, chóng ta ®i vµo x¸c ®Þnh c¸c tiªu chÝ vÒ mÆt ®Þnh tÝnh còng nh­ mÆt ®Þnh l­îng cña trang tr¹i. VÒ mÆt ®Þnh tÝnh, tiªu chÝ trang tr¹i biÓu hiÖn ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña trang tr¹i lµ s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸. VÒ mÆt ®Þnh l­îng, tiªu chÝ nhËn d¹ng trang tr¹i th«ng qua c¸c chØ tiªu cô thÓ nh»m ®Ó nhËn d¹ng, ph©n 13 biÖt lo¹i c¬ së s¶n xuÊt nµo ®­îc coi lµ trang tr¹i, lo¹i c¬ së nµo kh«ng ®­îc coi lµ trang tr¹i vµ ®Ó ph©n lo¹i gi÷a c¸c trang tr¹i víi nh­ vÒ quy m«. C¸c lo¹i chØ tiªu cô thÓ chñ yÕu th­êng dïng ®Ó x¸c ®Þnh tiªu chÝ ®Þnh h­íng cña trang tr¹i lµ tû suÊt hµng ho¸, khèi l­îng vµ gi¸ trÞ s¶n l­îng n«ng s¶n hh vµ c¸c chØ sè phô, bæ sung th­êng dïng lµ quy m« ®Êt trång trät, sè ®Çu gia sóc, gia cÇm ch¨n nu«i, quy m« vèn ®Çu t­, quy m« lao ®éng sö dông, thu nhËp trªn ®¬n vÞ ®Êt ®ai, lao ®éng, vèn ®Çu t­... Tuy nhiªn trong thùc tÕ th­êng chØ chän 1, 2 chØ sè tiªu biÓu nhÊt chØ râ ®­îc, l­îng hµng ho¸ ®­îc ®Æc tr­ng c¬ b¶n nhÊt cña trang tr¹i vµ dÔ nhËn biÕt nhÊt. Trªn thÕ giíi, ®Ó nhËn d¹ng thÕ nµo lµ mét trang tr¹i, ë c¸c n­íc phæ biÕn chØ sö dông tiªu chÝ ®Þnh tÝnh chung cã ®Æc tr­ng lµ s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸, kh«ng ph¶i lµ s¶n xuÊt tù tóc. ChØ cã mét sè Ýt n­íc sö dông tiªu chÝ ®Þnh l­îng nh­ (Mü, Trung quèc). ë Mü tr­íc ®©y cã quy ®Þnh mét c¬ së s¶n xuÊt ®­îc coi lµ trang tr¹i khi cã gi¸ trÞ s¶n l­îng n«ng s¶n hµng ho¸ ®¹t 250USD trë lªn vµ hiÖn nay quy ®Þnh lµ 1000USD trë 14 lªn. ë Trung Quèc quy ®Þnh tiªu chÝ cña c¸c hé chuyªn (t­¬ng tù nh­ trang tr¹i ) cã tû suÊt hµng ho¸, 70 - 80% trë lªn vµ gi¸ trÞ s¶n l­îng hµng ho¸ cao gÊp 2 - 3 lÇn b×nh qu©n cña c¸c hé n«ng d©n. ë ViÖt Nam, kinh tÕ trang tr¹i míi h×nh thµnh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, nh÷ng ®· cã sù hiÖn diÖn hÇu hÕt c¸c ngµnh s¶n xuÊt, N«ng, L©m nghiÖp, ë c¸c vïng kinh tÕ víi c¸c quy m« vµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt kinh doanh ®a d¹ng, nh­ng vµ lµ vÊn ®Ò míi nªn ch­a x¸c ®Þnh ®­îc tiªu chÝ cô thÓ ®Ó nhËn d¹ng vµ ph©n lo¹i trang tr¹i vÒ ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l­îng. §Ó x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ trang tr¹i ë n­íc ta, tr­íc hÕt nªn sö dông tiªu chÝ ®Þnh tÝnh, lÊy ®Æc tr­ng s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ lµ chñ yÕu nh­ kinh nghiÖm cña c¸c n­íc, kh¸c víi tiÓu n«ng s¶n xuÊt tù tóc kh«ng ph¶i lµ trang tr¹i. VÒ ®Þnh l­îng lÊy chØ sè tû suÊt hµng ho¸ tõ 70 - 75% trë lªn vµ gi¸ trÞ s¶n l­îng hµng ho¸ v­ît tréi gÊp 3 - 5 lÇn so víi hé n«ng d©n trung b×nh (trong n­íc, trong vïng, trong ngµnh s¶n xuÊt). VÒ quy m« c¸c yÕu tè s¶n xuÊt cña trang tr¹i n­íc ta hiÖn x¸c ®Þnh lµ: 15 - Quy m« vèn tõ 40 triÖu ®ång trë lªn ®èi víi trang tr¹i phÝa B¾c vµ Duyªn H¶i miÒn trung vµ 50 triÖu ®ång trë lªn ®èi víi trang tr¹i Nam Bé vµ T©y Nguyªn. - Quy m« ®Êt ®ai: DiÖn tÝch c©y hµng n¨m tõ 2 ha ®èi víi trang tr¹i phÝa B¾c vµ 3 ha ®èi víi trang tr¹i Nam Bé. - §èi víi trang tr¹i ch¨n nu«i, sè ®Çu gia sóc quy ®Þnh cña tiªu chÝ trang tr¹i lµ tõ 10 con trë lªn ®èi víi trang tr¹i ch¨n nu«i bß s÷a, 100 con trë lªn ®èi víi trang tr¹i ch¨n nu«i lîn, nghÜa lµ tæng ®µn lîn cña trang tr¹i ph¶i lµ 200 con trªn 1 n¨m, v× th«ng th­êng mçi n¨m nu«i 2 løa. 5.§iÒu kiÖn ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i. Kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n phÈm tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®i lªn c«ng nghiÖp ho¸. Nã lµ ®éi qu©n tù chñ s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ lµ ®éi xung kÝch trong s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Kinh tÕ trang tr¹i ë mét quèc gia ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn khi héi tô nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ. - §iÒu kiÖn cÇn ®èi víi trang tr¹i (®iÒu kiÖn vÜ m«) 16 + Quèc gia ®ã ph¶i cã nÒn kinh tÕ ®· chuyªn m«n ho¸ hoÆc trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸. + Mçi quèc gia cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hoµn chØnh, trong ®ã thÞ tr­êng n«ng nghiÖp ®Çu vµo, ®Çu ra ®Òu lµ hµng ho¸ . + Nhµ n­íc c«ng nhËn vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. - §iÒu kiÖn ®ñ ®èi víi kinh tÕ trang tr¹i. + Cã mét bé phËn d©n c­ cã nguyÖn väng, së thÝch ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸. Ho¹t ®éng kinh doanh trang tr¹i. + Ng­êi chñ ph¶i cã tr×nh ®é kiÕn thøc qu¶n lý kinh tÕ trang tr¹i s¶n xuÊt hµng ho¸. + Cã tiÒm n¨ng vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt kinh doanh (vèn ®Êt ®ai, thiÕt bÞ). Vèn s¶n xuÊt bao gåm vèn tù cã vèn ®i vay trong ®ã vèn tù cã ph¶i chiÕm phÇn lín ph¶i cã ®ñ vèn th× c¸c ý ®å cña chñ míi cã kh¶ n¨ng thùc thi. Cßn ®Êt ®ai lµ ®iÒu kiÖn quan träng, lµ tiÒn ®Ò cho viÖc h×nh thµnh trang tr¹i. Kh«ng cã ®Êt ®ai th× kh«ng thÓ coi lµ s¶n xuÊt n«ng 17 nghiÖp. Nh÷ng ®iÒu kiÖn trªn kh«ng ®ßi hái ph¶i thËt ®Çy ®ñ ®ång bé, hoµn chØnh ngay tõ ®Çu mµ cã sù biÕn ®éng vµ ph¸t triÓn qua tõng giai ®o¹n. ë ViÖt Nam, sù ra ®êi cña h×nh thøc kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh ®­îc b¾t nguån tõ c¸c chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ nãi chung vµ chuyÓn ®æi c¬ cÊu n«ng nghiÖp n«ng th«n nãi riªng trong tõng n¨m gÇn ®©y. ChØ thÞ 1400 cña Ban BÝ th­ vÒ kho¸n s¶n phÈm ®Õn nhãm vµ ng­êi lao ®éng cho phÐp gia ®×nh chñ ®éng sö dông mét phÇn lao ®éng vµ thu nhËp song ch­a thay ®æi g× vÒ quan hÖ së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, vÉn gi÷ chÕ ®é ph©n phèi theo ngµy c«ng. TiÕp ®Õn lµ nghÞ quyÕt 10 cña Bé chÝnh trÞ ®· n©ng cao møc tù chñ kinh doanh cña héi x· viªn trªn c¶ 3 mÆt. T­ liÖu s¶n xuÊt, ®­îc giao kho¸n ruéng ®Êt tõ 15 n¨m trë lªn, kh«ng bÞ h¹n chÕ viÖc mua s¾m t­ liÖu kh¸c, tr©u, bß vµ nhiÒu c«ng cô lao ®éng thuéc tµi s¶n tËp thÓ ®­îc chuyÓn thµnh së h÷u cña x· viªn, tæ chøc lao ®éng, tù ®¶m nhËn phÇn lín c¸c kh©u trong quy tr×nh s¶n xuÊt vµ ph©n phèi (ngoµi phÇn ®ãng gãp vµ trao ®æi tho¶ thuËn víi c¸c hîp t¸c x·, x· viªn h­ëng toµn bé phÇn thu nhËp cßn l¹i xo¸ bá chÕ ®é hîp t¸c ph©n phèi theo ngµy c«ng).Tõ chç chØ ®­îc lµm 18 chñ phÇn kinh tÕ gia ®×nh víi tÝnh c¸ch lµ s¶n phÈm phô, qua kho¸n 100 ®Õn 10 hé x· viªn ®· trë thµnh chñ thÓ chÝnh trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. ®ång thêi víi viÖc thõa nhËn hé gia ®×nh n«ng d©n lµ mét ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, ®¶ng vµ nhµ n­íc tõng b­íc t¹o dùng m«i tr­êng thÓ chÕ thuËn lîi cho kinh tÕ hé gia ®×nh tù do ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ dÞch vô, b×nh ®¼ng trong c¸c quan hÖ kinh tÕ. X¸c ®Þnh nÒn kinh tÕ n­íc ta tån t¹i nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia s¶n xuÊt ph¸t triÓn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. LuËt ®Êt ®ai ®­îc Quèc Héi th«ng qua ngµy 14/7/1993 thùc hiÖn viÖc giao ®Êt l©u dµi trong hé n«ng d©n, thõa nhËn n«ng d©n cã 5 quyÒn sö dông ®Êt. Ngoµi ra nhµ n­íc cßn ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch, c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n nh»m hç trî vèn cho c¸c hé n«ng d©n lµm giµu vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nh­: chØ thÞ sè 202- vÒ cho vay vèn s¶n xuÊt N«ng - L©m nghiÖp ®Õn hé s¶n xuÊt. QuyÕt ®Þnh 327 - ct...råi quyÕt ®Þnh Trung ­¬ng V kho¸ 7, nghÞ quyÕt trung ­¬ng I kho¸ VIII ®· v¹ch ra ®­êng lèi chiÕn l­îc, t¹o ra b­íc ngoÆt c¬ b¶n cho sù ®æi míi vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n nh­ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n nh­ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp 19 theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, g¾n t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ toµn diÖn kinh tÕ x· héi ë ®Þa ph­¬ng. §­êng lèi chiÕn l­îc trªn ®· gi¶i phãng vµ ph¸t huy triÖt ®Ó mäi tiÒm n¨ng kinh tÕ hé gia ®×nh n«ng d©n trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng, chuÈn bÞ nh÷ng ®iÒu kiÖn chÝn muåi cho sù ra ®êi cña mét h×nh thøc kinh tÕ míi: kinh tÕ trang tr¹i. §Õn nay kinh tÕ trang tr¹i ®· ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trªn kh¾p c¸c vïng cña c¶ n­íc, ®Æc biÖt ph¸t triÓn m¹nh ë miÒn nam, trung du vµ miÒn nói, ven biÓn. §· xuÊt hiÖn m« h×nh trang tr¹i nh­: trang tr¹i thuÇn n«ng, trang tr¹i thuÇn l©m nghiÖp, trang tr¹i chuyªn ch¨n nu«i, trang tr¹i chuyªn nu«i trång thuû s¶n, trang tr¹i ph¸t triÓn tæng hîp n«ng l©m nghiÖp, n«ng ng­ nghiÖp, n«ng l©m ng­ nghiÖp, kÕt hîp víi c«ng nghiÖp - tiÓu thñ c«ng nghiÖp hoÆc dÞch vô... 20 PhÇn II Thùc tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta 1. Vµi nÐt vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë mét sè n­íc trªn thÕ giíi. Trªn thÕ giíi kinh tÕ trang tr¹i xuÊt hiÖn tõ cuèi thÕ kû thø XVII ®Çu thÕ kû XVIII, tr¶i qua vµi thÕ kû tån t¹i vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®­îc kh¼ng ®Þnh lµ m« h×nh kinh tÕ phï hîp ®ath hiÖu qu¶ cao trong s¶n xuÊt n«ng ng­ nghiÖp ë mçi khu vùc, mçi quèc gia ®Òu cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn kh¸c nhau, phong tôc tËp qu¸n kh¸c nhau cho nªn cã c¸c m« h×nh trang tr¹i kh¸c nhau. Lo¹i h×nh trang tr¹i gia ®×nh sö dông søc lao ®éng trong gia ®×nh lµ chÝnh, kÕt hîp thuª nh©n c«ng phô theo mïa vô, lµ m« h×nh s¶n xuÊt phæ biÕn trong nÒn n«ng nghiÖp thÕ giíi. Ch©u ©u c¸i n«i cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp lÇn I ®· xuÊt hiÖn h×nh thøc tæ chøc trang tr¹i n«ng nghiÖp s¶n