Đề cương thực tập trắc địa đại cương

1 ®Ò c-¬ng thùc tËp tr¾c ®Þa PhÇn I: §o vÏ b×nh ®å khu vùc I.1. X©y dùng l-íi khèng chÕ ®o vÏ. D¹ng l-íi khèng chÕ ®o vÏ thµnh lËp: §-êng chuyÒn kÝn. I.1.1. Chän ®Ønh ®-êng chuyÒn. - §Ønh ®-êng chuyÒn lùa chän theo c¸c nguyªn t¾c ®· häc trong Tr¾c ®Þa ®¹i c-¬ng vµ tµi liÖu h-íng dÉn thùc tËp. - Sè ®Ønh: 04 ®Ønh gåm I, II, III, IV. - §¸nh dÊu ®Ønh ®-êng chuyÒn b»ng cäc gç cã tim lµ ®inh s¾t (tr-êng hîp ®Ønh ®-êng chuyÒn trªn nÒn ®Êt), ®¸nh dÊu b»ng s¬n ®á (tr-êng hîp ®Ønh ®-êng chuyÒn trªn bÒ mÆt BTXM hay mÆt ®-êng nhùa) I.1.2. §o ®¹c c¸c yÕu tè ®-êng chuyÒn. a) §o gãc. - §o c¸c gãc t¹i ®Ønh ®-êng chuyÒn. - Ph-¬ng ph¸p ®o: Ph-¬ng ph¸p ®o ®¬n gi¶n. - KÕt qu¶ ®o ®-îc lËp thµnh sæ theo mÉu. b) §o c¹nh. - Ph-¬ng ph¸p ®o: Sö dông th-íc thÐp víi m¸y kinh vÜ ®Ó x¸c ®Þnh h-íng ®-êng th¼ng. §o 2 lÇn, ®é chÝnh x¸c yªu cÇu: - KÕt qu¶ ®o lËp thµnh sæ theo mÉu. c) §o cao tæng qu¸t c¸c ®Ønh ®-êng chuyÒn. - Ph-¬ng ph¸p ®o: Ph-¬ng ph¸p ®o cao h×nh häc tõ gi÷a, ®o hai lÇn (®o ®i vµ ®o vÒ). §é chÝnh x¸c yªu cÇu: )()(30 mmkmLfhCP - KÕt qu¶ ®o lËp thµnh sæ theo mÉu. I.1.3. B×nh sai ®-êng ®-êng chuyÒn. a. B×nh sai ®-êng chuyÒn kinh vÜ kÝn. Cho biÕt: Gãc ®Þnh h-íng c¹nh ®Çu I_II , to¹ ®é ®iÓm ®Çu I (xI, yI). Sè liÖu do gi¸o viªn h-íng dÉn cho cô thÓ. Yªu cÇu: B×nh sai vµ tÝnh to¹ ®é ®Ønh ®-êng chuyÒn. b. B×nh sai ®-êng ®o cao tæng qu¸t. Cho biÕt: Cao ®é ®iÓm I lµ HI. Yªu cÇu b×nh sai vµ tÝnh ®é cao c¸c ®Ønh ®-êng chuyÒn. 2 I.2. ®o ®iÓm chi tiÕt vÏ b×nh ®å. - Ph-¬ng ph¸p ®o: Ph-¬ng ph¸p toµn ®¹c. - C¸c ®iÓm ®o ph¶i thÓ hiÖn hÕt c¸c ®Æc tr-ng vÒ ®Þa h×nh, ®Þa vËt khu vùc ®o. - KÕt qu¶ ®o lËp thµnh sæ theo mÉu. I.3. vÏ b×nh ®å. I.3.1. VÏ l-íi khèng chÕ. - Tû lÖ vÏ: 1/250. - M¾t l-íi 10x10cm. - Khæ giÊy A1 I.3.2. VÏ ®iÓm chi tiÕt. VÏ ®iÓm chi tiÕt b»ng ph-¬ng ph¸p to¹ ®é cùc. I.3.3 Yªu cÇu ®èi víi b¶n vÏ b×nh ®å. 1- VÏ b»ng bót ch×. 2- Tr×nh bµy b¶n vÏ theo ®óng quy ®Þnh cña b¶n vÏ kü thuËt. + VÏ khung b¶n vÏ, khung tªn. + Ch÷ vµ sè sö dông trªn b¶n vÏ lµ ch÷ sè kü thuËt. Ch÷ vµ sè quay theo h-íng B¾c, riªng tªn ®-êng, tªn s«ng th× viÕt theo chiÒu däc s«ng hoÆc chiÒu däc tuyÕn ®-êng. + ThÓ hiÖn m¾t l-íi, to¹ ®é l-íi, ®Þa vËt trªn b×nh ®å theo nh- h-íng dÉn. Nhãm sinh viªn ph¶i hoµn thµnh 01 b×nh ®å chung cña nhãm. B×nh ®å nµy sö dông ®Ó gi¸o viªn h-íng dÉn bè trÝ tuyÕn ®-êng. Sau khi hoµn thµnh toµn bé c«ng t¸c ®o ®¹c mçi sinh viªn ph¶i hoµn thµnh B¸o c¸o thùc tËp riªng cña m×nh. 3 PhÇn iI: §o vÏ tuyÕn ®-êng. II.1. bè trÝ tuyÕn ®-êng. TuyÕn ®-êng ®-îc bè trÝ ra thùc ®Þa theo ph-¬ng ph¸p c¹nh gãc vu«ng. iI.2. ®o gãc vµ chiÒu dµi tæng qu¸t. - §o gãc b»ng: Ph-¬ng ph¸p ®o ®¬n gi¶n. - §o chiÒu dµi tæng qu¸t tuyÕn ®-êng: §o b»ng th-íc v¶i, ®o 02 lÇn. Ii.3. Bè trÝ ®-êng cong trªn tuyÕn Bè trÝ mét ®-êng cong trßn vµ mét ®-êng cong tæng hîp t¹i hai ®Ønh tuyÕn ®-êng §1, §2. II.3.1. Bè trÝ ®-êng cong trßn t¹i §1. - Chän b¸n kÝnh R (Víi yªu cÇu ®Ó sinh viªn n¾m ®-îc c¸ch bè trÝ ®-êng cong trßn nªn kh«ng chän b¸n kÝnh R theo cÊp ®-êng vµ theo ®Þa h×nh mµ chän R sao cho chiÒu dµi ®-êng cong K 30,00m). - TÝnh c¸c yÕu tè vµ bè trÝ c¸c ®iÓm chñ yÕu. - Bè trÝ c¸c ®iÓm chi tiÕt trªn ®-êng cong: Chän k=5,00m, bè trÝ theo c¸c ph-¬ng ph¸p ®· häc (tªn cäc chi tiÕt trong ®-êng cong ®¸nh theo sè thø tù vµ thèng nhÊt víi tªn cäc chi tiÕt trªn ®-êng th¼ng). C¸c cäc trong ®-êng cong ®-îc ®¸nh dÊu b»ng cäc gç cã tim lµ ®inh s¾t hoÆc b»ng s¬n ®á. II.3.2. Bè trÝ ®-êng cong tæng hîp t¹i §2. - Cho chiÒu dµi ®-êng cong chuyÓn tiÕp L=15,00m. Chän b¸n kÝnh R (Víi yªu cÇu ®Ó sinh viªn n¾m ®-îc c¸ch bè trÝ ®-êng cong trßn nªn kh«ng chän b¸n kÝnh R theo cÊp ®-êng vµ theo ®Þa h×nh mµ chän R sao cho chiÒu dµi ®-êng cong K 50,00m). - TÝnh c¸c yÕu tè vµ bè trÝ c¸c ®iÓm chñ yÕu theo ph-¬ng ph¸p t©m cè ®Þnh, b¸n kÝnh thay ®æi. - Bè trÝ c¸c ®iÓm chi tiÕt trªn ®-êng cong: Chän k=5,00m, bè trÝ c¸c ®iÓm chi tiÕt trªn c¶ phÇn ®-êng cong trßn vµ ®-êng cong chuyÓn tiÕp theo c¸c ph-¬ng ph¸p ®· häc(tªn cäc chi tiÕt trong ®-êng cong ®¸nh theo sè thø tù vµ thèng nhÊt víi tªn cäc chi tiÕt trªn ®-êng th¼ng). C¸c cäc trong ®-êng cong ®-îc ®¸nh dÊu b»ng cäc gç cã tim lµ ®inh s¾t hoÆc b»ng s¬n ®á. Ii.4. Bè trÝ cäc chi tiÕt trªn ®-êng th¼ng vµ ®o chiÒu dµi chi tiÕt, bè trÝ cäc h. II.4.1. Bè trÝ cäc chi tiÕt trªn ®-êng th¼ng. 4 Cäc chi tiÕt trªn ®-êng th¼ng bè trÝ t¹i c¸c vÞ trÝ sau: - Cäc ®Þa h×nh: T¹i vÞ trÝ thay ®æi ®Þa h×nh. - Cäc ®Þa vËt: T¹i c¸c vÞ trÝ giao víi c¸c ®Þa vËt cè ®Þnh nh-: cÇu, cèng, ®-êng s¾t, ®-êng nh¸nh, c«ng tr×nh ngÇm…. - Trong tr-êng hîp b»ng ph¼ng vµ kh«ng cã ®Þa vËt cè ®Þnh th× kh«ng qu¸ 10m ph¶i cã mét cäc chi tiÕt. - Tªn cäc chi tiÕt ®¸nh theo sè thø tù thèng nhÊt tõ ®-êng th¼ng vµo ®-êng cong. II.4.2. §o chiÒu dµi chi tiÕt tuyÕn ®-êng. - Ph-¬ng ph¸p ®o: §o b»ng th-íc v¶i, ®o 01 lÇn. KiÓm tra kÕt qu¶ ®o dùa vµo kÕt qu¶ ®o chiÒu dµi tæng qu¸t. - KÕt qu¶ ®o lËp thµnh sæ theo mÉu. II.4.3. Bè trÝ cäc H trªn tuyÕn ®-êng. Ii.4. ®o cao chi tiÕt tuyÕn ®-êng, vÏ mÆt c¾t däc. II.4.1. §o cao chi tiÕt tuyÕn ®-êng. - Ph-¬ng ph¸p ®o: Ph-¬ng ph¸p ®o cao h×nh häc tõ gi÷a kÕt hîp ng¾m to¶. Mèc ®é cao ®· ®o trong b-íc ®o cao tæng qu¸t ®Ønh ®-êng chuyÒn. - KiÓm tra kÕt qu¶ ®o nh- sau: fhcp = ± 50 )(kmL ( mm) L lµ chiÒu dµi tuyÕn ®-êng tÝnh b»ng km - KÕt qu¶ ®o lËp thµnh sæ theo mÉu. II.4.2. VÏ mÆt c¾t däc tuyÕn ®-êng (Tr¾c däc). - Tû lÖ: + Tû lÖ dµi b»ng tû lÖ b×nh ®å (1/250). + Tû lÖ cao gÊp 10 lÇn tû lÖ dµi (1/25). - Khæ giÊy: GiÊy kÎ « ly kÐo dµi, chiÒu cao tê giÊy lµ 297mm. - VÏ theo b¶n vÏ mÉu vµ vÏ b»ng bót ch×. Ii.5. ®o vÏ mÆt c¾t ngang. II.5.1. §o mÆt c¾t ngang (Tr¾c ngang). - §o tÊt c¶ c¸c mÆt c¾t ngang trªn tuyÕn. - Ph-¬ng ph¸p ®o: Dïng m¸y kinh vÜ hoÆc m¸y thuû b×nh vµ th-íc v¶i. - Ph¹m vi ®o: Tõ tim ®-êng sang mçi bªn 20m (Trõ tr-êng hîp v-íng nhµ, s«ng, t-êng rµo th× dõng l¹i ë mÐp nhµ, mÐp n-íc, mÐp t-êng). - KÕt qu¶ ®o lËp thµnh sæ theo mÉu. 5 II.5.2. VÏ mÆt c¾t ngang. - Mçi sinh viªn lùa chän 5 mÆt c¾t ngang ®Ó vÏ (cã Ýt nhÊt 02 mÆt c¾t ngang trong ®-êng cong). - Tû lÖ vÏ: 1/200. - Khæ giÊy: A4. - VÏ b»ng bót ch×, vÏ b¶n vÏ theo mÉu. PhÇn iiI: tµi liÖu ph¶i hoµn thµnh Mçi sinh viªn ph¶i hoµn thµnh tµi liÖu thùc tËp bao gåm: 1. B¸o c¸o thùc tËp (Sinh viªn ph«t« mÉu b¸o c¸o thùc tËp vµ ®iÒn sè liÖu cña m×n vµo c¸c sæ ®o vµ phÇn tÝnh to¸n). 2. B×nh ®å khu vùc (mçi sinh viªn cã sè liÖu gãc ®Þnh h-íng I-II kh¸c nhau). 3. Tr¾c däc tuyÕn ®-êng (®ãng kÌm vµo B¸o c¸o thùc tËp). 4. Tr¾c ngang tuyÕn ®-êng (®ãng kÌm vµo B¸o c¸o thùc tËp). PhÇn iv: yªu cÇu vµ néi quy thùc tËp §Ó kÕt qu¶ thùc tËp ®¹t yªu cÇu, sinh viªn cÇn l-u ý mét sè vÊn ®Ò sau. 1. §äc l¹i phÇn bµi gi¶ng liªn quan ®Õn néi dung thùc tËp tr-íc khi ®i thùc tËp. 2. Xem kü ®Ò c-¬ng thùc tËp, tµi liÖu h-íng dÉn thùc tËp. 3. Tµi liÖu b¸o c¸o thùc tËp lµm theo mÉu vµ ph¶i ®-îc duyÖt tr-íc khi b¶o vÖ. Sinh viªn nµo kh«ng duyÖt tµi liÖu th× kh«ng ®-îc b¶o vÖ. Tµi liÖu theo duyÖt theo lÞch chung cña c¶ nhãm. 4. Tæ chøc lµm viÖc theo nhãm, ph©n c«ng 01 nhãm tr-ëng vµ 01 nhãm phã, ng-êi b¶o qu¶n dông cô ®o, cã kÕ ho¹ch lµm viÖc, ph©n c«ng c«ng viÖc, tæng kÕt kÕt qu¶ lµm viÖc sau mçi ngµy, mçi ng-êi lµm ph¶i tr×nh bµy l¹i c¸ch lµm vµ kÕt qu¶ c«ng viÖc cña m×nh tr-íc nhãm. 5. Sinh viªn ph¶i tù b¶o qu¶n dông cô trong qu¸ tr×nh thùc tËp. NÕu lµm h- háng hoÆc mÊt dông cô thùc tËp ph¶i båi th-êng cho nhµ tr-êng. Tr-íc khi b¶o vÖ thùc tËp nhãm sinh viªn ph¶i tr¶ ®Çy ®ñ dông cô thùc tËp cho Bé m«n. 6. §i thùc tËp ®Çy ®ñ. TuyÖt ®èi tu©n theo h-íng dÉn cña gi¸o viªn h-íng dÉn. 7. Thêi gian: S¸ng tõ 6 h 30’ ®Õn 11 h, chiÒu tõ 13 h 30’ ®Õn 17 h 30’ Bé m«n Tr¾c ®Þa NguyÔn m¹nh toµn 6 B¸o c¸o thùc tËp Më ®Çu Tr¾c ®Þa trong x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng lµ m«n häc mang tÝnh thùc tiÔn rÊt lín. V× vËy ngoµi viÖc n¾m ®-îc lý thuyÕt c¬ b¶n cßn ph¶i vËn dông lý thuyÕt còng nh- tiÕn hµnh c«ng viÖc ®o ngoµi thùc ®Þa mét c¸ch thµnh th¹o. Thùc tËp tr¾c ®Þa ®¸p øng yªu cÇu ®ã. Sau ®ît thùc tËp ngoµi viÖc sö dông thµnh th¹o dông cô ®o, ®o ®¹c c¸c yÕu tè c¬ b¶n, thùc hiÖn hÇu hÕt c¸c c«ng t¸c tr¾c ®Þa trong x©y dùng c«ng tr×nh giao th«ng sinh viªn cßn biÕt c¸ch tæ chøc mét ®éi kh¶o s¸t, hoµn thµnh tµi liÖu néi nghiÖp…. Thùc hiÖn kÕ ho¹ch thùc tËp cña Bé m«n Tr¾c ®Þa, líp tiÕn hµnh ®i thùc tËp ngoµi hiÖn tr-êng tõ ngµy …………..®Õn t¹i khu vùc ....... Nhãm thùc tËp sè …….. gåm: tt Hä vµ tªn sinh viªn Ghi chó tt Hä vµ tªn sinh viªn Ghi chó 7 PhÇn I: §o vÏ b×nh ®å khu vùc I. x©y dùng l-íi khèng chÕ ®o vÏ (®-êng chuyÒn kinh vÜ). L-íi khèng chÕ ®o vÏ dïng lµm c¬ së ®Ó ®o vÏ c¸c ®iÓm chi tiÕt trong qu¸ tr×nh thµnh lËp b×nh ®å. Tuú theo ®Þa h×nh khu vùc vµ sè ®iÓm gèc cã trong khu vùc mµ l-íi khèng chÕ ®o vÏ cã d¹ng ®-êng chuyÒn phï hîp, ®-êng chuyÒn khÐp kÝn... Trong phÇn thùc tËp nµy lùa chän x©y dùng l-íi khèng chÕ ®o vÏ d-íi d¹ng ®-êng chuyÒn kÝn. §Ó ®Þnh vÞ ®-îc l-íi, gi¶ ®Þnh to¹ ®é, ®é cao mét ®iÓm vµ ph-¬ng vÞ mét c¹nh. I.1. Chän ®iÓm ®-êng chuyÒn khÐp kÝn. Tr-íc tiªn ph¶i kh¶o s¸t toµn bé khu vùc cÇn ph¶i vÏ b×nh ®å ®Ó sau ®ã lùa chän ®-îc n¬i ®Æt ®Ønh ®-êng chuyÒn cho thÝch hîp tháa m·n mét sè yªu cÇu chÝnh sau: - §Ønh ®-êng chuyÒn ph¶i ®Æt ë n¬i b»ng ph¼ng, æn ®Þnh, cã thÓ b¶o qu¶n ®-îc trong thêi gian dµi. - ChiÒu dµi mçi c¹nh tõ 50 ®Õn 400 m (Trong bµi thùc tËp lùa chän chiÒu dµi 80 120m). - §Ønh ®-êng chuyÒn ph¶i nh×n thÊy ®Ønh tr-íc vµ ®Ønh sau. - T¹i ®ã ph¶i nh×n ®-îc bao qu¸t ®Þa h×nh, ®o ®-îc nhiÒu ®iÓm chi tiÕt. Sau khi ®· lùa chän vÞ trÝ c¸c ®Ønh ®-êng chuyÒn, dïng cäc gç (4x4x30 cm) ch«n hoÆc dïng s¬n vÏ ®Ó ®¸nh dÊu vÞ trÝ ®Ønh ®-êng chuyÒn. H×nh minh ho¹: I t« lÞch Khu d©n c- Khu d©n c- I.2. §o ®¹c c¸c yÕu tè cña ®-êng chuyÒn. a. §o gãc ®Ønh ®-êng chuyÒn: + Dông cô ®o: M¸y kinh vÜ + cäc tiªu. + Ph-¬ng ph¸p ®o: §o gãc b»ng theo ph-¬ng ph¸p ®o ®¬n gi¶n víi m¸y kinh vÜ cã ®é chÝnh x¸c t = 1’ (®èi víi m¸y kinh vÜ quang häc), t= 30” (®èi víi m¸y kinh vÜ ®iÖn tö). Sai sè cho phÐp gi÷a hai nöa lÇn ®o lµ 2t. + TiÕn hµnh : §o tÊt c¶ c¸c gãc cña ®-êng chuyÒn, cô thÓ t¹i gãc II I IV nh- sau: TiÕn hµnh ®Þnh t©m vµ c©n m¸y kinh vÜ t¹i ®Ønh I, dùng cäc tiªu t¹i ®Ønh II vµ IV. 8 * VÞ trÝ thuËn kÝnh(TR): Quay m¸y ng¾m tiªu t¹i II ®äc gi¸ trÞ trªn bµn ®é ngang (a1) sau ®ã quay m¸y thuËn chiÒu kim ®ång hå ng¾m tiªu t¹i IV ®äc gi¸ trÞ trªn bµn ®é ngang (b1) Gãc ®o ë mét nöa lÇn ®o thuËn kÝnh: b a1. * VÞ trÝ ®¶o kÝnh(PH): §¶o èng kÝnh, quay m¸y 1800 ng¾m l¹i cäc tiªu t¹i IV ®äc trÞ sè trªn bµn ®é ngang (b2), quay m¸y thuËn chiÒu kim ®ång hå ng¾m tiªu t¹i I, ®äc trÞ sè trªn bµn ®é ngang (a2) Gãc ®o ë mét nöa lÇn ®o ®¶o kÝnh: 2= b2- a2. nÕu = 1 - 2 2t th× lÊy gi¸ trÞ trung b×nh lµm kÕt qu¶ ®o. nÕu = tk - dk > 2t . §o kh«ng ®¹t yªu cÇu, ph¶i ®o l¹i . + KÕt qu¶ ®o ®-îc ghi vµo sæ ®o gãc b»ng duíi ®©y: Sæ ®o gãc b»ng Ng-êi ®o: ………………… M¸y ®o: Ng-êi … Thêi tiÕt: §iÓm ®Æt m¸y VÞ trÝ bµn ®é H-íng ng¾m Sè ®äc trªn bµn ®é ngang TrÞ sè gãc nöa lÇn ®o Gãc ®o Ph¸c ho¹ I TR IV 0000’00” II 83009’40” PH II IV II TR I 0000’00” III 89032’40” PH III I III TR II 00 IV 91048’20” PH IV II 1800 IV TR III 0000’00” I 95030’20” PH I III 9 Sau khi ®o c¸c gãc b»ng, ta thÊy: i < cp §o ®¹t yªu cÇu. b. §o chiÒu dµi c¹nh ®-êng chuyÒn. * §èi víi c¹nh trªn bê s«ng: + Ph-¬ng ph¸p ®o: Dïng m¸y kinh vÜ ®Ó x¸c ®Þnh h-íng ®-êng th¼ng, chiÒu dµi c¸c c¹nh cña ®-êng chuyÒn b»ng th-íc v¶i ®o ®i vµ ®o vÒ: ®-îc kÕt qu¶ lµ S1 vµ S2. Dïng sai sè t-¬ng ®èi khÐp kÝn ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®o: NÕu trong ®ã S = S1 - S2 , th× kÕt qu¶ ®o lµ: 2 21 SSSTB NÕu: ®o l¹i c¹nh ®-êng chuyÒn . + KÕt qu¶ ®o ®-îc ghi vµo trong sæ ®o nh- sau: Sæ ®o chiÒu dµi c¹nh ®-êng chuyÒn C¹nh S®I(m) SvÒ(m) S(m) Stb(m) S/Stb I- II 75,77 75,78 0,01 75,775 III-IV 69,15 69,10 0,05 69,125 * §èi víi c¹nh qua s«ng + Ph-¬ng ph¸p ®o: Dïng ph-¬ng ph¸p ®o gi¸n tiÕp (hay ®o tam gi¸c) + Cô thÓ nh- sau: S«ng t« VÝ dô: §Ó x¸c ®Þnh kho¶ng c¸ch tõ I - IV, ta chän vÞ trÝ ®iÓm E sao cho tõ E nh×n thÊy I, IV vµ ®o¹n IE ®o ®-îc chiÒu dµi b»ng th-íc v¶i. §o c¸c gãc trong tam gi¸c E I IV: c¸c gãc  EIIV vµ  IEIV ®-îc ®o b»ng ph-¬ng ph¸p ®o ®¬n gi¶n. T-¬ng tù chän vÞ trÝ ®iÓm F . TiÕn hµnh ®o c¸c gãc  IFIV vµ  FIVI b»ng ph-¬ng ph¸p ®o ®¬n gi¶n. 10 B¶ng kÕt qu¶ ®o gãc trong tam gi¸c e i iv §iÓm ®Æt m¸y VÞ trÝ bµn ®é H-íng ng¾m Sè ®äc trªn bµn ®é ngang TrÞ sè gãc nöa lÇn ®o Gãc ®o Ph¸c ho¹ IV TR I 0000’00’’ E 20027’00” PH E I I TR E 0000’00” IV 90032’40” PH IV E B¶ng kÕt qu¶ ®o gãc trong tam gi¸c f i iv §iÓm ®Æt m¸y VÞ trÝ bµn ®é H-íng ng¾m Sè ®äc trªn bµn ®é ngang TrÞ sè gãc nöa lÇn ®o Gãc ®o Ph¸c ho¹ IV TR I 0000’00” F 89009’40” PH F I I TR F 0000’00” IV 20037’00” PH IV F §o kho¶ng c¸ch E I vµ F IV, ®o 02 lÇn b»ng th-íc v¶i nh- ®o c¹nh ®-êng chuyÒn trªn bê. Dùa vµo ®Þnh lý hµm sè sin ®Ó tÝnh chiÒu dµi c¹nh I IV. §èi víi c¹nh II III, tiÕn hµnh t-¬ng tù. 11 B¶ng kÕt qu¶ ®o gãc trong tam gi¸c M Ii iII §iÓm ®Æt m¸y VÞ trÝ bµn ®é H-íng ng¾m Sè ®äc trªn bµn ®é ngang TrÞ sè gãc nöa lÇn ®o Gãc ®o Ph¸c ho¹ III TR M 0000’00” II 21023’40” PH II M II TR III 0000’00” M 88049’20” PH M III B¶ng kÕt qu¶ ®o gãc trong tam gi¸c N II III §iÓm ®Æt m¸y VÞ trÝ bµn ®é H-íng ng¾m Sè ®äc trªn bµn ®é ngang TrÞ sè gãc nöa lÇn ®o Gãc ®o Ph¸c ho¹ III TR N 0000’00’’ II 92000’40” PH II N II TR III 0000’00” N 20055’00” PH N III §o kho¶ng c¸ch M II vµ N III, ®o 02 lÇn b»ng th-íc v¶i nh- ®o c¹nh ®-êng chuyÒn trªn bê 12 B¶ng tæng hîp kÕt qu¶ ®o gãc trong ®o dµi qua s«ng Tam gi¸c Gãc ®Ønh Gi¸ trÞ gãc Tam gi¸c Gãc ®Ønh Gi¸ trÞ gãc I-E-IV I II IV III E M I-F-IV I II IV III F N Sö dông ®Þnh lý hµm sin trong tam gi¸c ta x¸c ®Þnh ®-îc kho¶ng c¸ch I-IV theo 2 tam gi¸c. KiÓm tra kÕt qu¶ ®o gièng nh- ®o chiÒu dµi trùc tiÕp ë trªn bê. KÕt qu¶ ®o chiÒu dµi c¹nh qua s«ng §é dµi c¹nh §o lÇn 1 §o lÇn 2 S Stb S/Stb S I-IV 53,43 53,46 0,03 53,445 S II-III 51,45 51,45 0 51,45 Sæ ®o dµi c¸c c¹nh ®-êng chuyÒn C¹nh §é dµi Ghi chó I-II 75,775 m §o trùc tiÕp III-IV 69,125 m §o trùc tiÕp I-IV 53,445 m §o gi¸n tiÕp II-III 51,45 m §o gi¸n tiÕp Tæng chiÒu dµi L = 249,795 m c. §o cao tæng qu¸t ®Ønh ®-êng chuyÒn: *§èi víi hai ®Ønh cña c¹nh ®-êng chuyÒn n»m trªn bê s«ng: +Ph-¬ng ph¸p ®o: ¸p dông ph-¬ng ph¸p ®o cao h×nh häc tõ gi÷a. +TiÕn hµnh: - §Æt m¸y thñy b×nh gi÷a ®Ønh I vµ II cña ®uêng chuyÒn (tr¹m J1). Sau khi c©n chØnh m¸y quay m¸y ng¾m vµ ®äc sè trªn mia t¹i I (mia sau) vµ t¹i II (mia tr-íc). - ChuyÓn m¸y sang tr¹m J4 gi÷a hai ®Ønh III vµ IV ®äc trÞ sè mia sau t¹i III vµ mia tr-íc t¹i IV. 13 (L-u ý: Trong tr-êng hîp kh«ng thÓ dïng 01 tr¹m m¸y ®Ó ®o hiÖu ®é cao gi÷a 2 ®Ønh I vµ II, III vµ IV cã thÓ sö dông nhiÒu tr¹m m¸y theo ph-¬ng ph¸p ®o cao tr×nh tù ®· häc) S«ng t« * §èi víi hai ®Ønh cña c¹nh ®-êng chuyÒn qua s«ng: +Ph-¬ng ph¸p ®o: Dïng ph-¬ng ph¸p ®o cao qua s«ng. VÝ dô ®Ó ®o hiÖu ®é cao gi÷a hai ®Ønh II vµ III ta chän hai vÞ trÝ ®Æt m¸y thñy b×nh t¹i J2 vµ J3 sao cho II J2 III III J3 II. §o ®é chªnh cao gi÷a hai ®Ønh I vµ IV ta ®-îc ®é chªnh cao ë mçi lÇn ®o lµ h1 vµ h2. NÕu h1 - h2 ≤ réng s«ng th× ®¹t yªu cÇu. §é chªnh cao gi÷a hai ®iÓm lµ: 2 21 hhh §Ó ®o ®é chªnh cao gi÷a hai ®iÓm II vµ III ta tiÕn hµnh t-¬ng tù. * KÕt qña ®o cao tæng qu¸t c¸c ®Ønh ®-êng chuyÒn : 14 Sæ ®o cao tæng qu¸t ®Ønh ®-êng chuyÒn Tr¹m m¸y §iÓm ®Æt mia TrÞ sè ®äc trªn mia §é chªnh cao 1 lÇn ®o (m) §é chªnh cao trung b×nh (m) Ghi chó Sau Tr-íc J1 I 1355 0,210 §o trùc tiÕp II 1145 J2 II 0968 -0,500 -0,503 §o qua s«ng III 1468 J3 II 0810 -0,505 III 1315 J4 III 1475 0,435 §o trùc tiÕp IV 1040 J5 IV 1522 -0,146 -0,148 §o qua s«ng I 1668 J6 IV 1115 -0,150 I 1265 I.3. TÝnh vµ b×nh sai ®-êng chuyÒn. I.3.1. B×nh sai l-íi mÆt b»ng. Cho to¹ ®é ®iÓm I lµ XI = YI = 100.000, gãc ®Þnh h-íng canh I-II . TiÕn hµnh b×nh sai ®-êng chuyÒn khÐp kÝn theo c¸c b-íc sau: B-íc 1. TÝnh kiÓm tra vµ b×nh sai gãc. - TÝnh sai sè khÐp gãc cho phÐp: ntfhcp 5.1 = ''30'1 Trong ®ã t lµ ®é chÝnh x¸c cña m¸y kinh vÜ, n lµ tæng sè gãc trong ®-êng chuyÒn. - TÝnh sai sè khÐp gãc khi ®o: = KiÓm tra ®iÒu kiÖn khÐp kÝn gãc: NÕu cpdo ff kÕt qu¶ ®o kh«ng ®¹t yªu cÇu, ®o l¹i. NÕu cpdo ff kÕt qu¶ ®o ®¹t yªu cÇu. TiÕn hµnh b×nh sai gãc - TÝnh sè hiÖu chØnh gãc: do b×nh sai gÇn ®óng nªn coi sai sè ®o gãc cña c¸c gãc lµ b»ng nhau: sè hiÖu chØnh gãc - TÝnh gãc sau b×nh sai: 15 KiÓm tra: v = - f ®o tho¶ m·n. 0 1 ' B-íc 2. TÝnh gãc ®Þnh h-íng c¸c c¹nh ®-êng chuyÒn: Víi gãc ®Þnh h-íng c¹nh ®Çu: I-II = 260 0 TÝnh gãc ®Þnh h-íng c¸c c¹nh cña ®-êng chuyÒn: KiÓm tra b»ng c¸ch tÝnh l¹i gãc ®Þnh h-íng c¹nh khëi ®Çu: B-íc 3. TÝnh vµ b×nh sai sè gia täa ®é. - TÝnh sè gia to¹ ®é gi÷a c¸c ®iÓm: xI-II = SI-II .cos I-II = - 13,158 yI-II = SI-II .sin I-II = -74,624 xII-III = SII-III .cos II-III = -50,594 yII-III = SII-III .sin II-III = 9,344 xIII-IV = SIII-IV .cos III-IV = 10,410 ; yIII-IV = SIII-IV .sin III-IV =68,337 xIV-I = SIV-I .cos IV-I = 53,364 yIV-I = SIV-I .sin IV-I = -2,942 - TÝnh sai sè khÐp to¹ ®é theo trôc x: fx = Xi =0,022 - TÝnh sai sè khÐp to¹ ®é theo trôc x: fy = Yi = .0,115 - TÝnh sai sè khÐp to¹ ®é: 22 YXS fff =0,117 KiÓm tra: NÕu kÕt qu¶ ®o chiÒu dµi kh«ng ®¹t yªu cÇu, ®o l¹i. NÕu kÕt qu¶ ®o chiÒu dµi ®¹t yªu cÇu, b×nh sai sè gia to¹ ®é: - 0,007 III Y Y - 0,034 - 0,004 - 0,024 - 0,006 - 0,032 - 0,005 IIV Y Y – 0,025 16 KiÓm tra viÖc tÝnh gia sè to¹ ®é: v xi = ………. = -fxi v yi = ……….. = -fyi - TÝnh sè gia täa ®é sau b×nh sai: ' = - 13,165 ' = -74,658 ' = - 50,598 ' =9,320 ' = 10,404 ' = 68,305 ' = 53,359 ' = -2,967 KiÓm tra kÕt qu¶ tÝnh gia sè to¹ ®é sau b×nh sai: x '=0 y'=0 B-íc 4. TÝnh täa ®é c¸c ®Ønh ®-êng chuyÒn: XXX =86,835 YYY = 25,342 XXX = 36,237 YYY = 34,662 XXX = 46,641 YYY = 102,967 XXX = 100 YYY =100 I.3.2. B×nh sai l-íi ®o cao c¸c ®Ønh ®-êng chuyÒn. Gi¶ ®Þnh ®é cao ®iÓm I lµ HI = 10,000 (m). Dùa vµo ®é chªnh cao ®o ®-îc gi÷a c¸c ®Ønh ®-êng chuyÒn tiÕn hµnh b×nh sai theo c¸c b-íc sau: B-íc 1. TÝnh vµ kiÓm tra kÕt qu¶ ®o: - TÝnh sai sè khÐp ®é cao cho phÐp: mmkmLfhcp )(30 = .14,994 (mm) - TÝnh sai sè khÐp ®é cao khi ®o: hf 1 = .– 6(mm) KiÓm tra: NÕu hcphdo ff kÕt qu¶ ®o kh«ng ®¹t yªu cÇu, ®o l¹i. NÕu hcphdo ff kÕt qu¶ ®o ®¹t yªu cÇu, b×nh sai ®é chªnh cao. B-íc 2. TÝnh vµ b×nh sai ®é chªnh cao. - TÝnh sè hiÖu chØnh ®é chªnh cao: S S f Vh = 0,002 S S f Vh = 0,001 S S f Vh = 0,002 S S f Vh = 0,001 17 - TÝnh ®é chªnh cao sau b×nh sai: Vhhh ' = 0,210 + 0,002 = 0,212 Vhhh ' = -0,503 + 0,001= -0,502 Vhhh ' = 0,435 + 0,002= 0,437 Vhhh ' = -0,148 + 0,001= -0,147 B-íc 3. TÝnh ®é cao c¸c ®iÓm. hHH = 10 + 0,212= 10,212 hHH = 10,212 – 0,502 = 9,710 hHH =9,710 + 0,437 = 10,147 B¶ng tæng hîp to¹ ®é vµ ®é cao c¸c ®Ønh ®-êng chyÒn Tªn ®iÓm X(m) Y(m) H(m) Ghi Chó I 100 100 10 II 86,835 25,342 10,212 III 36,237 34,662 9,710 IV 46,641 102,967 10,147 I.4. VÏ ®-êng chuyÒn. - Tû lÖ vÏ: 1/250. - GiÊy vÏ: A1.- L-íi « vu«ng: 10x10cm. (Ph-¬ng ph¸p vÏ nh- bµi tËp lín sè 01) ii. §o, vÏ c¸c ®iÓm chi tiÕt. II.1. §o ®iÓm chi tiÕt. a. §o c¸c ®iÓm chi tiÕt: - Ph-¬ng ph¸p ®o: Ph-¬ng ph¸p toµn ®¹c. - C«ng t¸c chuÈn bÞ: Mét bé m¸y kinh vÜ, 2 mia, cäc tiªu, th-íc v¶i, sæ ghi vµ mét nhãm ®o tèi thiÓu 3 ng-êi. - Tr×nh tù ®o: §Æt m¸y kinh vÜ t¹i c¸c ®Ønh l-íi khèng chÕ ®o tÊt c¶ c¸c ®iÓm chi tiÕt ®Ó vÏ b×nh ®å. VÝ dô ®Æt m¸y kinh vÜ t¹i I, däi t©m vµ c©n b»ng m¸y, ®o chiÒu cao m¸y (i). Sau ®ã quay m¸y ng¾m vÒ cäc tiªu t¹i II vµ ®-a sè ®äc trªn bµn ®é ngang lµ TiÕp theo quay m¸y ng¾m vÒ mia dùng t¹i c¸c ®iÓm chi tiÕt, t¹i mçi ®iÓm chi tiÕt ®äc c¸c gi¸ trÞ trªn mia theo 3 d©y (d©y trªn, d©y gi÷a, d©y d-íi) vµ ®äc gi¸ trÞ trªn bµn ®é ngang, bµn ®é ®øng. Cø tiÕp tôc nh- vËy cho tíi khi ®o hÕt tr¹m m¸y. Sè liÖu ®o ®-îc ghi vµo trong sæ ®o theo mÉu. 18 Sæ ®o ®iÓm chi tiÕt vÏ b×nh ®å §iÓm ®Æt m¸y: I §iÓm ®Þnh h-íng: II Cao ®é ®iÓm ®Æt m¸y: ChiÒu cao m¸y: i = (m) MoTT=…… Ngµy ®o: Ng-êi ®o: Ng-êi ghi sæ: Thêi tiÕt: TT Gi¸ trÞ ®äc mia Gi¸ trÞ ®äc trªn bµn ®é ngang Gi¸ trÞ ®äc trªn bµn ®é ®øng n (m) Kho¶ng c¸ch S(m) HiÖu ®é cao h(m) §é cao H(m) Ghi chó D©y trªn D©y gi÷a D©y d-íi §é Phót Gi©y §é Phót Gi©y 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1 ….. ….. …… …. …. …. …. …… …. … ……… ……. …. 2 ….. ….. …… …. …. …. …. …… …. … ……… ……. …. 3 19 Mét sè chó ý: - Trong qu¸ tr×nh ®o nÕu ®Þa h×nh phøc t¹p th× ph¶i cã mét ng-êi ®i vÏ ph¸c ho¹ l¹i ®Þa h×nh cïng víi ng-êi ®i mia, sè thø tù ®iÓm trªn b¶n ph¸c ho¹ ph¶i trïng víi sè thø tù ®iÓm trong sæ ghi ®Ó phôc vô cho c«ng t¸c vÏ b×nh ®å ®Þa h×nh kh«ng bÞ nhÇm lÉn. - C¸c ®iÓm chi tiÕt: Bao gåm ®iÓm ®Þa vËt vµ ®iÓm ®Þa h×nh + §iÓm ®Þa vËt: Lµ nh÷ng ®iÓm chØ râ vÞ trÝ chÝnh x¸c cña c¸c ®Þa vËt trªn thùc ®Þa nh-: gãc nhµ, mÐp ®-êng, cét ®iÖn, mÐp s«ng… + §iÓm ®Þa h×nh: Lµ nh÷ng ®iÓm chØ sù thay ®æi ®i¹ h×nh d¸ng ®Êt cña khu vùc nh-: ®iÓm cao, thÊp cña mÆt ®Êt. Trong tr-êng hîp c¸c tr¹m m¸y ®Æt t¹i ®Ønh ®-êng chuyÒn kh«ng ®o ®-îc hÕt c¸c ®iÓm chi tiÕt cã thÓ sö dông c¸c tr¹m m¸y phô. - Ph¹m vi ®o vÏ theo yªu cÇu cña gi¸o viªn h-íng dÉn. - MËt ®é c¸c ®iÓm chi tiÕt ph¶i ®ñ ®Ó biÓu diÔn ®Þa vËt còng nh- m« t¶ hÕt ®Þa h×nh. b. TÝnh c¸c yÕu tè: - TÝnh kho¶ng c¸ch gi÷a 2 d©y ®o kho¶ng c¸ch c¾t trªn mia: n = d©y trªn – d©y d-íi. - TÝnh kho¶ng c¸ch tõ m¸y ®Õn mia: S = K.n.Cos2V (K = 100 = const.) - TÝnh hiÖu ®é cao tõ m¸y ®Õn ®iÓm ®Æt mia: hi = S.tgV + i – l hoÆc 2.. 2 1 - TÝnh ®é cao ®iÓm ®Æt mia: Hi = Hm¸y + hi II.2. VÏ ®iÓm chi tiÕt. Sau khi ®· vÏ l-íi khèng chÕ tiÕn hµnh vÏ c¸c ®iÓm chi tiÕt. VÏ b»ng ph-¬ng ph¸p to¹ ®é cùc. - §Æt m¸y t¹i ®iÓm nµo th× ®iÓm ®ã lµ gèc to¹ ®é, h-íng chuÈn chÝnh lµ trôc to¹ ®é. - Dïng th-íc ®o ®é ®o tõ h-íng gèc mét gãc ®óng b»ng gãc ®· ®o ë thùc ®Þa. Trªn h-íng ®ã ta ®o mét ®o¹n b»ng S/M ( S lµ kho¶ng c¸ch thùc tõ m¸y ®Õn mia, M lµ mÉu sè tû lÖ b¶n ®å ). Ta ®-îc vÞ trÝ ®iÓm chi tiÕt sè 1, ®¸nh dÊu trªn b¶n vÏ b»ng dÊu chÊm ( . ). ViÕt ®é cao cña ®iÓm chi tiÕt b»ng c¸ch lÊy dÊu chÊm cña vÞ trÝ ®iÓm lµm dÊu phÈy mÐt. Sè ®é cao viÕt vu«ng gãc víi h-íng b¾c, chØ ghi ®Õn cm. C¸c ®iÓm kh¸c cßn l¹i vÏ t-¬ng tù. - Sau khi vÏ hÕt c¸c ®iÓm chi tiÕt nªn b×nh ®å, dùa vµo phÇn ghi chó ®iÓm vµ s¬ ho¹ tiÕn hµnh nèi c¸c ®iÓm ®Þa h×nh: mÐp ®-êng, nhµ, s«ng suèi... vµ dïng ký hiÖu ®Ó thÓ hiÖn c¸c ®iÓm ®Þa vËt: c©y, cét ®iÖn, mét sè ký hiÖu ë phÇn cuèi b¸o c¸o). Cuèi cïng lµ phÇn biªn tËp: Ghi chó tªn b×nh ®å khu vùc ë phÝa trªn b¶n vÏ, dïng mòi tªn chØ h-íng b¾c ®Ó bè trÝ ë gãc trªn bªn ph¶i tê b×nh ®å ®Ó chØ h-íng b¾c. T¹o b¶ng khung tªn vµ chó thÝch nh÷ng ký hiÖu dïng trong b×nh ®å ë phÇn phÝa gãc d-íi cña tê b×nh ®å. 20 phÇn II: bè trÝ vµ ®o vÏ TuyÕn ®-êng. II.1. §-a tuyÕn ra thùc ®Þa b»ng ph-¬ng ph¸p c¹nh gãc vu«ng Sau khi nhãm thùc tËp hoµn thµnh b×nh ®å khu vùc, gi¸o viªn h-íng dÉn sÏ bè trÝ mét tuyÕn ®-êng trªn b×nh ®å. NhiÖm vô thùc tËp tiÕp theo lµ bè trÝ vµ ®o vÏ tuyÕn ®-êng trªn thùc ®Þa. TuyÕn ®-êng ®-îc bè trÝ trªn b×nh ®å gåm c¸c ®Ønh §0, §1, §2, §3. Dùa vµo c¸c ®iÓm cña ®-êng chuyÒn cã trªn trªn b×nh ®å ®ång thêi còng cã ngoµi thùc ®Þa tiÕn hµnh bè trÝ tuyÕn ®-êng ra thùc ®Þa theo ph-¬ng ph¸p c¹nh gãc vu«ng. Trªn b×nh ®å tõ c¸c ®Ønh cña tuyÕn ®-êng lÇn l-ît h¹ c¸c ®-êng vu«ng gãc xuèng c¹nh cña ®-êng chuyÒn I-II hoÆc c¹nh kÐo dµi. Dïng th-íc mm ®o c¸c kho¶ng c¸ch tõ ch©n ®-êng vu«ng gãc ®Õn ®Ønh ®-êng chuyÒn (ai) vµ kho¶ng c¸ch ®Õn ®Ønh tuyÕn (bi). Nh©n gi¸ trÞ trªn víi mÉu sè tû lÖ b¶n ®å (M) ta ®-îc kho¶ng c¸ch n»m ngang cña chóng ngoµi mÆt ®Êt. Sè liÖu bè trÝ: Tªn §Ønh K/C trªn b×nh ®å K/C ngoµi thùc ®Þa Ghi chó §0 a1= b1= §1 a2= b2= §2 a3= b3= §3 a4= b4= Bè trÝ ngoµi thùc ®Þa: §Ó bè trÝ ®Ønh §0 ®Æt m¸y kinh vÜ t¹i I ng¾m vÒ II trªn h-íng ®ã ®o ra mét ®o¹n a1 xMBD ®-îc ®iÓm §0 ’, chuyÓn m¸y vÒ §0 ’ ng¾m I quay m¸y 900 hoÆc 2700 trªn h-íng ®ã ®o ra mét ®o¹n b1 xMBD ®¸nh dÊu ta ®-îc ®iÓm §0 cÇn bè trÝ. C¸c ®Ønh kh¸c bè trÝ t-¬ng tù. Ngoµi ra ta còng cã thÓ x¸c ®Þnh ®Ønh b»ng ph-¬ng ph¸p to¹ ®é cùc, giao héi gãc c¹nh, giao héi h-íng. * H×nh vÏ: I §Ønh tuyÕn ®-êng ®-îc ®¸nh dÊu trªn thùc ®Þa b»ng cäc gç hoÆc s¬n. 21 II.2. §o gãc ®Ønh tuyÕn, ®o chiÒu dµi tæng qu¸t tuyÕn ®-êng. II.2.1. §o gãc ®Ønh tuyÕn. - §o tÊt c¶ c¸c gãc ®Ønh tuyÕn (®o gãc A). - Ph-¬ng ph¸p ®o: ph-¬ng ph¸p ®o ®¬n gi¶n Sæ ®o gãc ®Ønh tuyÕn ®-êng Ng-êi ®øng m¸y: Ngµy ®o : Ng-êi ghi sæ: Thêi tiÕt : §iÓm ®Æt m¸y VÞ trÝ bµn ®é H-íng ng¾m Sè ®äc trªn bµn ®é ngang TrÞ sè gãc nöa lÇn ®o Gãc ®o Ph¸c ho¹ §1 TR §2 §0 PH §0 §2 §2 TR §1 §3 PH §3 §1 Tõ c¸c gãc ®o ®-îc tÝnh c¸c gãc chuyÓn h-íng: 1 0 1 180 A ; 2 0 2 180 A II.2.2. §o chiÒu dµi tæng qu¸t. - §o kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®Ønh tuyÕn ®-êng: S§0§1, S§1§2, S§2§3 - Ph-¬ng ph¸p ®o: §o b»ng th-íc v¶i, ®o 02 lÇn . KÕt qu¶ ®o ph¶i ®¹t ®é chÝnh x¸c Sæ ®o dµi tæng qu¸t tuyÕn ®-êng Kho¶ng c¸ch KÕt qu¶ ®o KÕt qu¶ trung b×nh Ghi chó LÇn 1 LÇn 2 §0 - §1 §1 - §2 §2 - §3 22 II.3. Bè trÝ c¸c ®-êng cong trªn tuyÕn Yªu cÇu: Bè trÝ 01 ®-êng cong trßn vµ 01 ®-êng cong tæng hîp. II.3.1. Bè trÝ ®-êng cong trßn t¹i ®Ønh §1. a. TÝnh vµ bè trÝ c¸c ®iÓm chñ yÕu cña ®-êng cong trßn: B¸n kÝnh ®-êng cong trßn ®-îc lùa chän theo cÊp ®-êng vµ theo ®Þa h×nh. Lùa chän b¸n kÝnh R1 = …. m. Gãc chuyÓn h-íng ®-îc tÝnh 1 0 1 180 A . Tõ ®©y tÝnh c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña ®-êng cong trßn: - ChiÒu dµi ®o¹n tiÕp tuyÕn: 2 .tgRT - ChiÒu dµi ®-êng ph©n gi¸c: - ChiÒu dµi ®-êng cong trßn: - §o¹n ®o chän (§é rót ng¾n cña tuyÕn ®-êng khi bè trÝ ®-êng cong): D = 2T – Bè trÝ ngoµi thùc ®Þa: §Æt m¸y kinh vÜ t¹i ®Ønh (§1), quay m¸y ng¾m ®Ønh phÝa sau (§0) trªn h-íng ®ã dïng th-íc v¶i ®o ra mét ®o¹n cã chiÒu dµi b»ng T, ®¸nh dÊu ta ®-îc vÞ trÝ ®iÓm T®. Quay m¸y ng¾m ®Ønh tr-íc còng bè trÝ mét ®o¹n cã ®é dµi b»ng T ta ®-îc vÞ trÝ ®iÓm Tc. M¸y ®ang ng¾m vÒ Tc quay m¸y mét gãc 2 180 0 nÕu t¹i ®Ønh chuyÓn h-íng ph¶i hoÆc (2700 + 2 ) nÕu t¹i ®Ønh chyÓn h-íng tr¸i ta sÏ ®-îc h-íng ®-êng ph©n gi¸c gãc ®Ønh A, trªn h-íng ®ã ®o ra mét ®o¹n b»ng b ta x¸c ®Þnh ®-îc vÞ trÝ ®iÓm ph©n gi¸c P. b. TÝnh vµ bè trÝ c¸c ®iÓm chi tiÕt trªn ®-êng cong trßn: §iÓm chi tiÕt trªn ®-êng cong trßn ®-îc bè trÝ theo ph-¬ng ph¸p to¹ ®é vu«ng gãc, to¹ ®é cùc hoÆc d©y cung kÐo dµi. 23 + Ph-¬ng ph¸p to¹ ®é vu«ng gãc: Chän cung k=5m. Chän trôc (x) h-íng vÒ ®Ønh, trôc (y) h-íng vÒ t©m. Gèc to¹ ®é lµ giao ®iÓm cña trôc (x) vu«ng gãc víi trôc (y) t¹i (T®) vµ (Tc). x x y yT 1 2 1 2 Tõ h×nh vÏ to¹ ®ä c¸c ®iÓm chi tiÕt ®-îc tÝnh nh- sau: NÕu kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®iÓm chi tiÕt chän b»ng nhau th×: 1312 Trong ®ã: . B¶ng to¹ ®é c¸c ®iÓm chi tiÕt Tªn ®iÓm k X(m) Y(m) 24 Bè trÝ ngoµi thùc ®Þa: §Ó bè trÝ ®iÓm 1, ®Æt m¸y kinh vÜ t¹i T® ng¾m vÒ ®Ønh § trªn h-íng nµy ®o mét ®o¹n b»ng x1 ®¸nh dÊu vÞ trÝ vµ chuyÓn m¸y vÒ ®ã ng¾m T® quay m¸y mét gãc 900 hoÆc 2700 trªn h-íng ®ã ®o ra mét ®o¹n b»ng y1 , ®¸nh dÊu ta ®-îc ®iÓm 1. C¸c ®iÓm kh¸c còng bè trÝ t-¬ng tù. Sau khi ®· bè trÝ ®-îc c¸c ®iÓm chi tiÕt tõ T® ®Õn P ta tiÕp tôc bè trÝ c¸c ®iÓm chi tiÕt tõ Tc ®Õn P theo nh- ph-¬ng ph¸p trªn. Do hai bªn ®èi xøng nhau nªn kh«ng ph¶i tÝnh l¹i to¹ ®é c¸c ®iÓm. + Ph-¬ng ph¸p to¹ ®é cùc: Ph-¬ng ph¸p nµy thay chiÒu dµi d©y cung S b»ng chiÒu dµi cung k (k=5m). Gãc cùc lµ gãc t¹o bëi tiÕp tuyÕn vµ c¸c h-íng ®i tõ ®iÓm ®Çu (hoÆc cuèi) qua c¸c ®iÓm chi tiÕt. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®iÓm chi tiÕt lµ S. Tõ h×nh vÏ ta tÝnh ®-îc: Bè trÝ ngoµi thùc ®Þa: §Æt m¸y kinh vÜ t¹i T® (Tc) ng¾m vÒ ®Ønh §, quay m¸y mét gãc 2 trªn h-íng ®ã bè trÝ mét ®o¹n b»ng S ta ®-îc ®iÓm 1. Quay m¸y tiÕp mét gãc 2 , tõ ®iÓm 1®o ra mét ®o¹n b»ng S sao cho ®o¹n S c¾t h-íng ng¾m ta ®-îc ®iÓm 2. C¸c ®iÓm kh¸c bè trÝ t-¬ng tù. II.3.2. Bè trÝ ®-êng cong tæng hîp t¹i ®Ønh §2. Khi bè trÝ ®-êng cong chuyÓn tiÕp vµo gi÷a ®-êng th¼ng vµ ®-êng cong trßn th× ®-êng cong tæng hîp cã hai kh¶ n¨ng x¶y ra: t©m ®Þnh, b¸n kÝnh thay ®æi hoÆc t©m dÞch chuyÓn vµ b¸n kÝnh cè ®Þnh. Trong phÇn thùc tËp nµy chØ bè trÝ ®-êng cong tæng hîp d¹ng t©m cè ®Þnh, b¸n kÝnh thay ®æi. a. TÝnh c¸c yÕu tè vµ bè trÝ c¸c ®iÓm chñ yÕu. Tõ h×nh vÏ ta tÝnh ®-îc c¸c yÕu tè c¬ b¶n nh- sau: 25 ChiÒu dµi ®o¹n tiÕp tuyÕn; §é dµi ®-êng ph©n gi¸c; §é dµi ®-êng cong trßn: L pR K §o¹n ®o chän: D = 2T- 0 T §Ó x¸c ®Þnh ®-îc bèn yÕu tè trªn ta ph¶i tÝnh thªm c¸c yÕu tè: , p, t + TÝnh : + TÝnh p: p = R + TÝnh t: t = x0 - (R - p).sin Trong ®ã: x0=L- C¸ch bè trÝ: §Æt m¸y t¹i ®Ønh §2 ng¾m ®Ønh §1 trªn h-íng ®ã ®o mét ®o¹n b»ng T= ……. ta ®-îc ®iÓm N§2 T-¬ng tù ng¾m vÒ ®Ønh §3 trªn h-íng ®ã ®o mét ®o¹n b»ng T= ……. ta bè trÝ ®-îc NC2. M¸y ng¾m vÒ N§2 quay m¸y mét gãc 2 180 2 0 trªn h-íng ®ã ®o ra mét ®o¹n b»ng 26 ChuyÓn m¸y ë N§2 ng¾m vÒ §2 bè trÝ mét ®o¹n xo ®¸nh dÊu ®iÓm ®ã. ChuyÓn m¸y ®Õn ®iÓm ®¸nh dÊu ®ã bè trÝ mét gãc vu«ng, trªn h-íng ®ã ta lÊy mét ®äan b»ng yo ta ®-îc T§2. T-¬ng tù ®Æt m¸y ë NC2 ta bè trÝ ®-îc TC2. b.TÝnh vµ bè trÝ c¸c ®iÓm chi tiÕt. Dïng ph-¬ng ph¸p to¹ ®é vu«ng gãc ®Ó bè trÝ c¸c ®iÓm chi tiÕt trªn ®-êng cong tæng hîp. To¹ ®é vu«ng gãc cña c¸c ®iÓm ®-îc tÝnh theo c¸c c«ng thøc sau: - Trªn phÇn ®-êng cong chuyÓn tiÕp: xi = 22 5 40 LR k k ii yi = RL k i 6 3 - Trªn phÇn ®-êng cong trßn (Tõ T® ®Õn P) Xj = (R - p)sin j + t Yj = R - (R - p)cos j trong ®ã: 0 pR k j j Thay k=5m, 10m, 15m ... tÝnh ®-îc to¹ ®é c¸c ®iÓm trong b¶ng sau: Tªn cäc k X(m) Y(m) C¸ch bè trÝ ®iÓm chi tiÕt trªn ®-êng cong tæng hîp gièng nh- ®èi víi ®-êng cong trßn. II.4. §o chiÒu dµi chi tiÕt tuyÕn ®-êng. II.4.1. Bè trÝ cäc chi tiÕt trªn tuyÕn ®-êng. - Cäc chi tiÕt trªn ®-êng cong: §· bè trÝ trong phÇn bè trÝ ®-êng cong. - Cäc chi tiÕt trªn ®-êng th¼ng: Trªn ®-êng th¼ng bè trÝ cäc chi tiÕt t¹i 02 vÞ trÝ: + Cäc ®Þa h×nh: Bè trÝ t¹i vÞ trÝ thay ®æi ®Þa h×nh. 27 + Cäc ®Þa vËt: Bè trÝ t¹i vÞ trÝ cã c¸c ®Þa vËt cè ®Þnh nh-: giao víi ®-êng cò, c«ng tr×nh ngÇm, cÇu cèng…. Cäc chi tiÕt ®-îc ®¸nh dÊu b»ng cäc gç hoÆc s¬n. Tªn cäc chi tiÕt ®¸nh theo sè thø tù thèng nhÊt tõ ®-êng th¼ng vµo ®-êng cong. Ngoµi cäc chi tiÕt ng-êi ta cßn bè trÝ cäc 100m (cäc H). II.4.2. §o chiÒu dµi chi tiÕt. - §o chiÒu dµi chi tiÕt lµ ®o kho¶ng c¸ch lÎ gi÷a c¸c cäc trªn ®-êng th¼ng. - Ph-¬ng ph¸p ®o: §o b»ng th-íc v¶i, ®o 01 lÇn. KÕt qu¶ ®o ®-îc kiÓm tra dùa vµo kÕt qu¶ ®o dµi tæng qu¸t. KÕt qu¶ ®o ®-îc kiÓm tra theo c«ng thøc: Si i+1 = HPn+1- HoÆc ®ã DSSS Ta lÊy gi¸ trÞ nµy so s¸nh víi chiÒu dµi tæng qu¸t. NÕu kh«ng sai lÖch qu¸ 1/500 th× ®¹t yªu cÇu. Sæ ®o chiÒu dµi chi tiÕt däc tuyÕn Tªn cäc Kho¶ng c¸ch lÎ (m) Kho¶ng c¸ch céng dån (m) Ghi chó §0 28 29 KiÓm tra kÕt qu¶ ®o chiÒu dµi chi tiÕt: + §o¹n §0§1. + §o¹n §1§2 + §o¹n §2§3 * Bè trÝ cäc H. II.5. §o cao chi tiÕt trªn tuyÕn ®-êng vµ vÏ mÆt c¾t däc. II.5.1 §o cao chi tiÕt däc tuyÕn: - Ph-¬ng ph¸p ®o: Ph-¬ng ®o cao h×nh häc tõ gi÷a kÕt hîp ng¾m to¶. - C¸ch tiÕn hµnh: + Dông cô ®o: M¸y thñy b×nh + mia ®øng. Dùa vµo c¸c mèc ®· ®-îc x¸c ®Þnh ®é cao tõ ®o cao tæng qu¸t, ta tiÕn hµnh ®o cao chi tiÕt däc tuyÕn theo nguyªn t¾c: XuÊt ph¸t tõ mét ®iÓm ®· biÕt ®é cao (I) vµ kÕt thóc t¹i mét ®iÓm ®· biÕt ®é cao (II) ®Ó kiÓm tra kÕt qu¶ ®o. Víi sai sè khÐp cho phÐp: mmkmLfhcp )(50 30 - TÝnh ®é cao ®-êng ng¾m tr¹m m¸y: H®n = H®· biÕt ®é cao + trÞ sè mia sau. - TÝnh ®é cao c¸c cäc trong tr¹m m¸y( ®äc táa) Htáa = H®n - trÞ sè mia táa - TÝnh ®é cao ®iÓm chuyÓn: HchuyÓn = H®n - trÞ sè mia tr-íc TÝnh sæ ®o cao chi tiÕt däc tuyÕn: - TÝnh sai sè khÐp ®é cao cho phÐp: mmkmLfhcp )(50 -TÝnh sai sè khÐp ®é cao khi ®o: KiÓm tra: nÕu hcphdo ff th× kÕt qu¶ ®o ®¹t yªu cÇu vµ ng-îc l¹i th× ph¶i tiÕn hµnh ®o l¹i. - TÝnh ®é cao ®-êng ng¾m: H®n = H ®· biÕt + trÞ sè mia sau H®n1 = 15,000 + 1,270 = 16,270 m - TÝnh ®é cao ®iÓm ®äc to¶: Hto¶ = H®n - trÞ sè mia to¶ HD1 = H®n1 – 1,235 = 15,035 m H1 = H®n1 – 1,258 = 15,012 m - §é cao ®iÓm chuyÓn: HCH = H®n - trÞ sè mia tr-íc HCH = H®n1 – 1,350 = 14,920 m. Sæ ®o cao chi tiÕt tuyÕn ®-êng 31 §iÓm ng¾m Gi¸ trÞ ®äc trªn mia (mm) §é cao ®-êng ng¾m (m) §é cao cäc (m) Ghi chó Sau To¶ Tr-íc Mèc 32 KiÓm tra kÕt qu¶ ®o cao chi tiÕt: II.5.2. VÏ mÆt c¾t däc - C¸c sè liÖu cÇn thiÕt ®Ó vÏ mÆt c¾t däc: + Sæ bè trÝ ®-êng cong. + Sæ ®o chiÒu dµi chi tiÕt. + Sæ ®o cao chi tiÕt. + Sæ ghi chó… - Tû lÖ vÏ: + Tû lÖ dµi b»ng tû lÖ b×nh ®å (1/250). + Tû lÖ cao gÊp 10 lÇn tû lÖ dµi (1/25). - GiÊy vÏ: GiÊy kÎ « ly, chiÒu cao giÊy 297mm, chiÒu dµi theo tuyÕn ®-êng. Ii.6. §o vÏ mÆt c¾t ngang 33 MÆt c¾t ngang lµ mÆt c¾t vu«ng gãc víi tim tuyÕn ®-êng trªn phÇn ®-êng th¼ng hoÆc vu«ng gãc víi tiÕp tuyÕn trªn phÇn ®-êng cong. T¹i tÊt c¶ c¸c cäc chi tiÕt ®Òu ph¶i ®o mÆt c¾t ngang. II.6.1. X¸c ®Þnh h-íng mÆt c¾t ngang. + Trªn phÇn ®-êng th¼ng: §Æt m¸y t¹i ®iÓm cÇn x¸c ®Þnh mÆt c¾t ngang quay m¸y ng¾m vÒ ®Ønh, sau ®ã quay m¸y 900 ta sÏ ®-îc h-íng mÆt c¾t ngang bªn tr¸i (ph¶i), ®¶o èng kÝnh ®¸nh dÊu ®iÓm bªn ph¶i (tr¸i) ta ®-îc h-íng mÆt c¾t ngang. + Trªn phÇn ®-êng cong trßn: Theo h×nh häc ta cã gãc t¹o bëi h-íng tiÕp tuyÕn t¹i i vµ h-íng T®(hoÆc Tc) b»ng 2 . §Æt m¸y kinh vÜ t¹i i ng¾m vÒ T®(TC), quay m¸y mét gãc 90 0 + 2 (h-íng vÒ phÝa l-ng cung trßn) hoÆc 900- 2 (h-íng vÒ phÝa bông cung trßn) Ta ®-îc h-íng vu«ng gãc víi tiÕp tuyÕn t¹i i. T® + Trªn phÇn ®-êng chuyÓn tiÕp: §Æt m¸y t¹i ®iÓm i, ng¾m N® (Nc) sau ®ã quay m¸y )(90 0 ii trªn h-íng ®ã ®¸nh dÊu mét ®iÓm vµ ®¶o kÝnh ®¸nh dÊu ®iÓm kh¸c ta ®-îc h-íng mÆt c¾t ngang. Trong ®ã: vµ ki lµ ®é dµi cung tõ N®(Nc) tíi ®iÓm i. II.6.2. X¸c ®Þnh vÞ trÝ cÇn ®o trªn h-íng mÆt c¾t ngang vµ ph¹m vi ®o mÆt c¾t ngang. 34 - Trªn h-íng mÆt c¾t ngang ph¶i ®o t¹i 02 vÞ trÝ: VÞ trÝ thay ®æi ®Þa h×nh vµ vÞ trÝ giao víi c¸c ®Þa vËt cè ®Þnh (mÐp ®-êng cò, mÐp t-êng rµo, mÐp vØa hÌ….) - Ph¹m vi ®o mÆt c¾t ngang: Theo h-íng dÉn cña gi¸o viªn ph¸p ®o mÆt c¾t ngang. a. §o mÆt c¾t ngang b»ng m¸y thñy b×nh, mia vµ th-íc d©y. §Æt m¸y thñy b×nh t¹i mét vÞ trÝ thuËn tiÖn, gÇn mÆt c¾t ngang cÇn ®o. Quay m¸y ng¾m vµ ®äc sè trªn mia dùng t¹i tim ®-êng, sau ®ã lÇn l-ît ng¾m vµ ®äc sè trªn mia dùng t¹i c¸c vÞ trÝ cÇn ®o trªn h-íng mÆt c¾t ngang, ®o lÇn l-ît tõ tim ®-êng sang bªn tr¸i vµ bªn ph¶i. Dïng th-íc d©y ®o kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®iÓm dùng mia. §é cao ®iÓm chi tiÕt: Hi = H®n – Sè ®äc trªn mia t¹i ®iÓm ®ã. Trong ®ã: H®n = HTim + Sè ®äc trªn mia t¹i tim ®-êng. b. §o mÆt c¾t ngang b»ng m¸y kinh vÜ vµ mia.. M¸y kinh vÜ ®Æt ngay t¹i tim ®-êng, sau khi x¸c ®Þnh ®-îc h-íng mÆt c¾t ngang quay m¸y ng¾m vµ ®äc sè trªn mia (D©y trªn, D©y gi÷a, D©y d-íi), trªn m¸y (Hv hoÆc V) dùng t¹i c¸c ®iÓm thay ®æi ®Þa h×nh trªn h-íng mÆt c¾t ngang tõ tim qua tr¸i vµ ph¶i. §ång thêi ph¶i ®o chiÒu cao m¸y (i). §é cao ®iÓm chi tiÕt: Hi = Hm¸y + hi Trong ®ã: hi = S.tgV+i-l hoÆc 2 2 1 ; Kho¶ng c¸ch tõ ®iÓm ®Æt m¸y ®Õn ®iÓm dùng mia: VKnCosS 2 . Tæng hîp kÕt qu¶ sè liÖu ®o mÆt c¾t ngang theo b¶ng sau: MÆt c¾t ngang t¹i…. HTim = ………m Tr¸i Ph¶i K/C lÎ (m) §é cao (m) Ghi chó K/C lÎ (m) §é cao (m) Ghi chó MÆt c¾t ngang t¹i…. 35 HTim = …….m Tr¸i Ph¶i K/C lÎ (m) §é cao (m) Ghi chó K/C lÎ (m) §é cao (m) Ghi chó MÆt c¾t ngang t¹i…. HTim = ………m Tr¸i Ph¶i K/C lÎ (m) §é cao (m) Ghi chó K/C lÎ (m) §é cao (m) Ghi chó MÆt c¾t ngang t¹i…. HTim = …..m Tr¸i Ph¶i K/C lÎ (m) §é cao (m) Ghi chó K/C lÎ (m) §é cao (m) Ghi chó MÆt c¾t ngang t¹i…. 36 HTim = …….m Tr¸i Ph¶i K/C lÎ (m) §é cao (m) Ghi chó K/C lÎ (m) §é cao (m) Ghi chó (Sinh viªn vÏ mÆt c¾t nµo th× chÐp sæ ®o cña mÆt c¾t ®ã) Trong ®ã cét K/C lÎ lµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®iÓm chi tiÕt tÝnh tõ tim qua bªn tr¸i vµ bªn ph¶i. T-¬ng øng lµ §é cao c¸c ®iÓm chi tiÕt trªn mÆt c¾t ngang. c. VÏ mÆt c¾t ngang: - Tû lÖ vÏ: 1/200 - GiÊy vÏ: giÊy A4 mét sè ký hiÖu dïng trong b¶n vÏ (PhÇn nµy Sinh viªn kh«ng cÇn in ra) 1. Mét sè ký hiÖu ®èi víi b×nh ®å. §-êng mÐp n-íc MÐp ®iÖn KÌ ®¸ H-íng b¾c B