Bài 16. DI TRUYỀN NGOÀI NHIỄM SẮC THỂ

Bài 16. DI TRUYỀN NGOÀI NHIỄM SẮC THỂ. I. Mục tiêu: 1. Kiến thức: - Nêu được đặc điểm di truyền ngoài NST. - Phân tích và giải thích được kết quả các thí nghiệm trong bài học - Nêu được bản chất, đặc điểm sự di truyền của ti thể và lục lạp. - Giải thích được cơ sở khoa học của hiện tượng di truyền ngoài NST. - Đặc điểm di truyền ngoài NST, phương pháp xác định tính trạng do gen ngoài NST quy định. 2. Kĩ năng: - Phát triển được kĩ năng phân tích kênh hình. - Phát triển được kĩ năng phân tích kết quả thí nghiệm. - Hình thành kĩ năng nhận biết, lập luận để xác định được di truyền liên kết giới tính II. Phương tiện: - Hình: Hình vẽ 16.1 , hình 16.2 trong SGK - Thiết bị dạy học: máy ảnh III. Phương pháp: - Vấn đáp - Nghiên cứu SGK (kênh hình) IV. Tiến trình: 1. ổ định tổ chức: - Kiểm tra sĩ số và nhắc nhở giữ trật tự: 2. KTBC: - Kiểm tra HS làm bài tập về nhà. - Trình bày đặc điểm di truyền của các tính trạng do các gen nằm trên NST X và NST Y quy định. - Di truyền liên kết giới tính được ứng dụng như thế nào trong thực tiễn. 3. Bài mới : Phương pháp Nội dung GV: Em có nhận xét gì về con lai F1, ở cả2 phép lai trên có KH như thế nào so với P ? GV:Nhân và tế bào chất của hợp tử được tạo ra do lai thuận và lai nghịch giống và khác nhau như I. Di truyền theo dßng mÑ. 1. ThÝ nghiÖm: §¹i m¹ch Lai thuËn: P. o+ Xanh lôc x o-> Lôc nh¹t F1 100 % Xanh lôc Lai nghÞch: P. o-> Lôc nh¹t x o+ Xanh lôc F1 100 % Lôc nh¹t. thế nào? GV: Vì sao con lai mang tính trạng của mẹ? HS:Vì trong tế bào con lai mang chủ yếu tế bào của mẹ, do đó tế bào chất đó có vai trò đối với sự hình thành tính trạng của mẹ ở cơ thể lai. GV: Hãy giải thích hiện tượng trên. Thí nghiệm của Coren 1909 là người đầu tiên phát hiện ra di truyền qua tế bào chất với 2 phép lai thuận nghịch trên đối tượng cây hoa phấn. HS: Làm việc với SGK. Giải thích 2. NhËn xÐt: -KÕt qu¶ phÐp lai thuËn nghÞch kh¸c nhau, F1 ®Òu có KH giống bố mẹ. -PhÐp lai thuận và lai nghịch đều cho F1 cã bé NST trong nh©n giống nhau, nhưng kh¸c nhau về tế bào chất nhận được từ trứng của mẹ. 3. giải thích: - Khi thụ tinh, giao tử đực chỉ truyền nhân mà kh«ng truyền TBC cho trứng, do vậy các gen nằm trong TBC ( trong ty thể hoặc lục lạp ) chỉ được mẹ truyền cho qua TBC của trứng. VÝ dô: H×nh 16.2. - Tõ thêi cæ ng­êi ta cho ngùa c¸i giao phèi víi lõa ®ùc t¹o con la dai søc leo nói giái. Lõa c¸i giao phèi víi ngùa ®ùc t¹o ra con b¸c ®« thÊp h¬n con la, mãng bÐ tùa lõa. hiện tượng đốm trắng ở lá cây vạn niên thanh. GV: Giới thiệu về ADN ngoài nhân( NST): trong TBC cũng có 1 số bào quan( ti thể, lục lạp) chứa gen gọi là gen ngoài NST, bản chất của gen ngoài NST cũng là ADN( có k/n tự nhân đôi, có xảy ra đột biến và di truyền được ) GV: Di truyền qua nhân có đặc điểm gì? GV: Kết quả thí nghiệm này có gì khác so với phép lai thuận nghịch ở TN phát hiện di truyền LK với giới tính và PLĐL của MĐ? GV: Từ nhận xét đó đưa ra pp xác - Lai ë thùc vËt vµ c©y trång( ng«, cµ chua, hµnh t©y, ®ay,…). C¸c d¹ng kh«ng t¹o phÊn hoa hay cã phÊn hoa nh­ng kh«ng cã kh¶ n¨ng thô tinh. 4. kÕt luËn: -Trong sù di truyÒn nµy:vai trß chñ yÕu thuéc vÒ giao tö c¸i, con lai mang tÝnh tr¹ng cña mÑ nªn di truyÒn tÕ bµo chÊt ®îc xem lµ di truyÒn theo dßng mÑ II. Sù di truyÒn cña c¸c gen trong ti thÓ vµ lôc l¹p *§Æc diÓm: 1. Sù di truyÒn ti thÓ. - Bé gen cña ti thÓ cã chøc n¨ng chñ yÕu: + M· ho¸ nhiÒu thµnh phÇn cña ti thÓ : định quy luật di truyền cho mỗi trường hợp trên GV: Hiện tượng di truyền theo dòng mẹ được giải thích như thế nào? rARN, tARN trong ti thÓ vµ nhiÒu lo¹i pr«tªin cã trong thµnh phÇn cña mµng trong ti thÓ. + M· ho¸ cho mét sè pr«tªin tham gia chuçi ªlectron. 2. Sù di truyÒn lôc l¹p. - Bé gen cña lôc l¹p m· ho¸ rARN, tARN lôc l¹p vµ m· ho ̧mét sè pr«tªin cña rib«x«m, cña mµng lôc l¹p cÇn thiÕt cho viÖc chuyÒn ªlecton trong quang hîp. III. §Æc ®iÓm di truyÒn ngoµi NST. - các tính trạng di truyền qua TBC ®c di truyền theo dòng mẹ. - các tính trạng di truyền qua TBC kh«ng tuân theo các định luật chặt chẽ như sự di truyền qua nhân. *Phương pháp phát hiện quy luật di truyền - DT liên kết với giới tính: kết qủa 2 phép lai thuận nghịch khác nhau - DT qua TBC : kết quả 2 phép lai thuận nghịch khác nhau và con luôn có KH giống mẹ - DT phân li độc lập: kết quả 2 phép lai thuân nghịch giống nhau 4.Củng cố. Đặc điểm Di truyÒn qua tÕ bµo chÊt Di truyền qua nhân KÕt qu¶ lai thuËn nghÞch -Khác nhau Gièng nhau Vai trß cña P -Giao tử cái giữ vai trò quyết định -Giao tử đực và cái có vai trò ngang nhau Di truyền các tính trạng -Không tuân theo qui luật nhất định vì các gen -Tuân theo các qui luật chặt chẽ do sự trong TBC không được chia đều cho 2 TB con -Khi thay thế nhân tế bào bằng 1 nhân kháctính trạng không thay đổi phân li đồng đều của các gen trên NST trong giảm phân