Y tế công cộng trong kỷ nguyên mới: Nâng cao sức khỏe thông qua các hành động tập thể

4 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2007, Soá 9 (9) | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | Theá giôùi ñang tieán vaøo kyû nguyeân môùi maø ôû ñoù toàn taïi ñoàng thôøi moät caùch traùi ngöôïc nhöõng chæ soá söùc khoeû ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän vaø nhöõng chæ soá söùc khoeû khaùc laïi coù ñaûo loän cô baûn. Nhöõng söï thay ñoåi nhanh choùng veà tình hình söùc khoûe treân toaøn caàu voán ñaõ phöùc taïp nay laïi ñang dieãn ra caûnh maø löïc löôïng caùn boä y teá coâng coäng chöa saün saøng ñeå ñöông ñaàu vôùi nhöõng thöû thaùch ñoù. Söï chöa saün saøng naøy phaàn naøo laø do caùc thöû thaùch ñoù lôùn vaø phöùc taïp, do löïc löôïng caùn boä vaø haï taàng cô sôû cuûa ngaønh y teá coâng coäng ñaõ bò laõng queân, vaø do coøn thieáu caùc chöông trình ñaøo taïo. Vaán ñeà caøng traàm troïng hôn bôûi vieäc taäp trung kinh phí cho caùc nghieân cöùu y sinh hoïc vaø söï khoâng khi giaûi quyeát vaø laøm vieäc vôùi caùc vaán ñeà caàn quan taâm coù lieân quan ñeán söùc khoeû, vaø ñieàu naøy duy trì vaø thuùc ñaåy phaùt trieån nhöõng moâ hình haønh vi coù haïi cho söùc nhöõng caùn boä y teá coâng coäng coù yù ñònh giaûi quyeát nhöõng thaùch thöùc ñoái vôùi vaán ñeà söùc quoác gia vaø toaøn caàu moät caùch hieäu quaû thì caùch thöùc maø hoï tieán haønh caàn coù söï thay ñoåi lôùn. Caàn phaûi coù caùi nhìn roõ raøng vôùi vaán ñeà y teá coâng coäng laø gì vaø noù coù theå ñem laïi Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy, taàm nhìn veà y teá coâng coäng khoâng chæ ñöôïc truyeàn baù ñeán nhöõng coâng taùc y teá coâng coäng maø caàn phoå bieán cho coäng ñoàng nhöõng ngöôøi hoaïch ñònh chính laø nhöõng ngöôøi maø haønh ñoäng cuûa hoï laø yeáu toá thieát yeáu ñeå caûi thieän söùc khoûe cho coâng toâi ñeà nghò caàn xaây döïng laïi ñònh nghóa veà y teá coâng coäng vôùi mong muoán noù seõ phuø hôïp nhöõng thaùch thöùc veà söùc khoûe ôû caáp quoác gia vaø treân toaøn caàu trong kyû nguyeân môùi naøy. Public Health in the new era: health through world is entering a new era in which, in some health major reversals in other are occurring Rapid changes in an global health and [2] are taking place in a context in which the global workforce is to confront these This lack of is the are large and the workforce and been and training are These problems are by the of funding on research and the failure to confront and work with vest- ed which promote and sustain unhealthy behaviour patterns. If are to address national and global health the way they work and make their work relevant to these 4 will require a major teá coâng coäng trong kyû nguyeân môùi: Naâng cao söùc khoûe thoâng qua caùc haønh ñoäng taäp Ruth Richard Orvil Martin dòch: TS. Nguyeãn Huy TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2007, Soá 9 (9) 5 Thöïc haønh y teá coâng tieáp caän veà thöïc haønh y teá coâng coäng vaøo yeáu toá thôøi gian vaø ñòa ñieåm. Chuùng bieät chuû yeáu laø bôûi löôïng quyeàn haïn nhaø cho vaø cô sôû chuyeân ngaønh kieán thöùc. Xeùt veà söï tham gia vaø traùch nhieäm cuûa chính quyeàn, coù hai caùch tieáp caän chính: moâ hình y teá nhaø nöôùc vaø moâ hình y teá thò tröôøng. Thöïc haønh y teá coâng coäng ôû Myõ laø moät ví duï veà caùch tieáp caän y teá thò tröôøng. cuûa moâ hình naøy laø nhaèm giôùi haïn traùch chính phuû ñoái vôùi y teá coâng coäng vaø traùch nhieäm caù nhaân trong vieäc naâng cao vôùi giaû thuyeát raèng thò tröôøng seõ ñaùp öùng hoaù ñaëc bieät naøy cho nhu caàu cuûa caù nhaân, do ñoù seõ giuùp naâng cao söùc khoeû. Ngöôïc laïi, moâ hình y teá coâng, coi troïng vai troø cuûa nhaø nöôùc, boû lónh vöïc coù theå ñöôïc coi laø ñôøi soáng rieâng tö. Moät moâ hình ñaëc tröng nhö theá ñaõ ñöôïc du nhaäp bang Xoâ Vieát, nôi maø y teá coâng coäng ñaõ trung taâm cuûa chính saùch nhaø nöôùc vaø quaùt trong lôøi nhaän xeùt cuûa Leânin: "Neáu coäng saûn khoâng tieâu dieät nhöõng keû phaù hoaïi thì chính nhöõng keû phaù hoaïi seõ tieâu dieät chuû nghóa Moät moâ hình khaùc ñöôïc thaáy ôû Trung vaøi thaäp kyû sau cuoäc caùch maïng 1949. Neàn taûng kieán thöùc chuyeân ngaønh y teá coù theå bò thu heïp chuû yeáu trong khoa hoïc y hoïc - hay ñöôïc môû roäng vaø bao goàm taát caû, taäp hôïp ngaønh keå caû khoa hoïc chính trò. Moâ hình y teá ñaõ ñöôïc xaùc nhaän theo truyeàn thoáng ôû nöôùc Anh maø ôû ñoù y teá coâng coäng cho ñeán taän gaàn ñaây xem nhö moät nhaùnh chuyeân bieät trong y hoïc laâm saøng. Caùch tieáp caän ña ngaønh roäng raõi ñoái vôùi y teá coâng coäng, ñoâi khi vaãn ñöôïc ñeà caäp laø moâ lyù xaõ hoäi coù töø laâu ôû moät soá nöôùc chaâu Virchow khôûi xöôùng ôû nöôùc Phoå vaøo cuoái theá kyû 19 vôùi moät laàn xuaát hieän thoaùng choác ôû moät ñaïi hoïc ôû Anh vaøo giöõa theá kyû tröôùc. caän y teá coâng coäng naøy trôû neân ñaëc bieät maïnh meõ ôû chaâu Myõ La tinh töø giöõa theá kæ tröôùc, vaø ñaõ ñöôïc laëp laïi trong caû moâ hình chaêm soùc söùc khoûe ban ñaàu Alma-Ata vaø y teá coâng coäng môùi vaøo 80 cuûa theá kyû 20. Thöïc haønh y hoïc xaõ hoäi thì laïi chuù troïng caùc yeáu toá quyeát ñònh mang tính xaõ hoäi vaø moâi tröôøng ñoái vôùi söùc khoûe vaø beänh taät cuøng vôùi aûnh höôûng cuûa caùc chính saùch xaõ hoäi vaø kinh teá tôùi tình traïng söùc khoûe. Caùch tieáp caän naøy hieám khi coù khaû naêng thu heïp ñöôïc khoaûng caùch giöõa nhöõng lôøi khoa tröông vaø vieäc ñöa ra chính saùch. Ñònh nghóa y teá coâng coäng Ñònh nghóa veà y teá coâng coäng ñaõ thay ñoåi khi y teá coâng coäng phaùt trieån. Thöôøng haàu heát caùc mang yù nghóa laø moái quan taâm chung cuûa taäp trung vaøo nhöõng yeáu toá quyeát ñònh ñeán söùc khoûe mang tính roäng lôùn hôn vaø mong cao söùc khoûe cho toaøn boä quaàn theå. Caùc tröôùc cuõng coù ñeà caäp roõ raøng ñeán vieäc quaûn lyù caùc dòch vuï chaêm soùc söùc khoûe. Vieäc coù quaù ñònh nghóa cho thaáy moät ñònh nghóa ngaén goïn suùc tích veà y teá coâng coäng vöøa roäng raõi veà phaïm vi vaø vöøa thu huùt ñöôïc nhieàu söï chuù yù laø raát caàn thieát. Chuùng toâi ñeà xuaát raèng moät ñònh nghóa phuø hôïp veà y teá coâng coäng seõ hôïp haønh ñoäng ñeå lieân tuïc naâng cao cuûa toaøn boä quaàn theå”. A clear vision of what public health is, and what it can offer, is required. To be the then be not only to its but also to the wider policy actions are necessary to improve the health of the public. Here, we propose a public health for the global and national health in this new era. Taùc giaû: GS Robert Tröôøng Ñaïi hoïc Auckland, chæ: 42 Albert Rd, Auckland, 0624, Email: dòch: TS. Nguyeãn Huy Quang - TS Ngoân ngöõ hoïc - Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng - 138 Giaûng Voõ - Haø Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2007, Soá 9 (9) | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | Ñònh nghóa naøy nhaán maïnh vaøo nhöõng ñaëc haønh y teá coâng coäng: taäp trung vaøo caùc vaø can thieäp caàn coù caùc haønh ñoäng taäp taùc hay coù toå chöùc); tính duy trì (ví duï: söï keát hôïp chính saùch trong caùc heä thoáng hoã caùc muïc ñích cuûa y teá coâng coäng (naâng cao toaøn boä quaàn theå vaø giaûm söï baát bình söùc taûng ñaïo ñöùc cuûa y teá coäng coäng coù vai troø quan troïng töông ñöông vôùi ñònh nghóa cuûa noù nhöng khung ñaïo ñöùc cuûa y teá coâng coäng laø vaán ñeà môùi meû. Quan ñieåm cuûa chuùng toâi veà neàn taûng ñaïo ñöùc cuûa y teá coâng coäng baét nguoàn töø kieán thöùc veà söï taùc ñoäng roäng lôùn cuûa ñieàu kieän moâi tröôøng vaø kinh teá xaõ hoäi laøm caûn trôû vieâc caùc caù nhaân ra quyeát ñònh veà söùc khoûe. Laäp luaän naøy ñaûm baûo cho nhöõng qui ñònh tích cöïc cuûa nhaø nöôùc vaø coäng ñoàng nhaèm baûo veä vaø naâng cao söùc khoûe cuûa ngöôøi daân. Noù döïa thuyeát raèng taát caû caùc cuoäc soáng ñeàu coù giaù trò bình ñaúng. Y teá coâng coäng ñaùp öùng vôùi nhöõng veà söùc khoûe mang tính toaøn caàu. Muoán giaûi quyeát nhöõng thaùch thöùc veà söùc tính toaøn caàu moät caùch coù hieäu quaû thì haønh y teá coâng coäng caàn phaûi thay ñoåi. Chæ tôùi nhöõng öu tieân söùc khoûe khaån caáp lao vaø soát reùt ôû vuøng chaâu Phi - hay giôùi haïn taäp trung vaøo caùc Muïc nieân kyû laø chöa ñuû. Caàn phaûi coù caùc vaø chính saùch ñeå ñaùp öùng vôùi ñoùi nhaân cô baûn cuûa gaùnh naëng beänh taät ñeå döï phoøng caùc dòch beänh khoâng truyeàn noåi leân; giaûi quyeát nhöõng thay ñoåi moâi caàu, nhöõng thaûm hoïa töï nhieân hay do con ra vaø nhu caàu phaùt trieån söùc khoûe beàn vöõng. cho haønh ñoäng naøy laø söùc khoeû vöøa mang quyeàn vöøa laø ñieàu kieän tieân quyeát cho söï cuûa loaøi teá coâng coäng ñang ñöôïc thöïc haønh giôø coøn ôû vò trí ñeå ñaùp öùng hieäu quaû tröôùc thöùc, chuû yeáu laø do naêng löïc cuûa löïc löôïng y teá coâng coäng khoâng theo kòp toác ñoä cuûa söï thay ñoåi nhu caàu. Vieäc khoâng chuù yù ñeán cô sôû haï taàng y teá coâng coäng vaø ñieåm yeáu cuûa caùc heä thoáng y teá ñaõ laøm vaán ñeà naøy trôû neân traàm troïng hôn. ÔÛ haàu heát phaùt trieån, y teá coâng coäng ñöôïc phaùt trieån ñieåm vaø, ôû bình dieän lôùn hôn, höôùng theo caùc vaán ñeà nghieân cöùu cuûa caùc nhaø dòch teã hoïc vaø khoa hoïc y sinh. Nhöõng troïng ñieåm naøy nhöõng gì ño löôøng deã daøng nhö löôïng aùp chöù khoâng ñôn thuaàn chæ neâu ra nhöõng vaán ñeà voâ cuøng phöùc taïp cuûa caùc taùc ñoäng xaõ hoäi maø cuõng gaây aûnh höôûng ñeán söùc khoûe tröïc tieáp tieáp; ví duï nhö vaán ñeà chuyeån dòch kinh teá. cöùu cuøng vôùi chính saùch y teá khoâng coù quan vôùi nhau laøm cho chuùng coù khoaûng caøng xa vaø troïng taâm cuûa caûi caùch y teá vaøo caùc dòch vuï ñieàu trò ñaõ taïo khoaûng hôn cho y teá coâng coäng. Vieäc quan taâm nhieàu ñeán khuûng boá sinh hoïc vaø söï chaäm kinh teá keát hôïp vôùi aùp löïc baét buoäc caùc y teá coâng coäng phaûi höôùng vaøo nghieân cöùu y sinh hoïc - ñaõ laøm suy yeáu naêng löïc y teá coâng thaùch thöùc cuûa söùc khoûe toaøn caàu ñoøi hoûi moät löïc löôïng caùn boä coù taàm nhìn roäng veà y teá moät khaû naêng laøm vieäc hôïp taùc ña ngaønh, ña lónh vöïc vaø caùc kó naêng taùc ñoäng ñeán vieäc chính saùch ôû caáp ñoä ñòa phöông, quoác gia vaø toaøn caàu. Treân quan ñieåm veà taàm quan troïng trò ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa caùc chính saùch y teá coâng coäng, caùc nhaø thöïc haønh y teá coâng coäng heä chaët cheõ vôùi coäng ñoàng maø hoï phuïc vuï ñeå taïo ñöôïc söï hoã trôï laâu daøi caàn coù ñeå ñaùp öùng vôùi thöùc söùc khoûe toaøn caàu. Taàm côõ cuûa thöùc naøy coù nghóa laø taát caû caùc thaønh löïc löôïng y teá caàn aùp duïng quan ñieåm veà y teá coâng coäng trong caùc hoaït ñoäng thöôøng ngaøy cuûa hoï. Caùc chuû ñeà chính trong lyù thuyeát vaø y teá coâng coäng hieän ñaïi Y teá coâng coäng hieän ñaïi coù 5 chuû ñeà chính. ñeà laø moät ñieåm ñaëc tröng cho thöïc haønh y teá coâng coäng hieän ñaïi. Ñaùng tieác laø caùc chuû ñeà khi ñöôïc phaûn aùnh trong thöïc teá cuûa thöïc haønh y teá coâng coäng hay trong caùc hoaït ñoäng giaùo duïc y teá coâng ñaïo heä thoáng y teá Chöùc naêng giaùm saùt naøy laø yeáu toá trung noã löïc caûi thieän hoaït ñoäng cuûa caùc heä thoáng y teá. Noù ñoøi hoûi moät taàm nhìn daøi hôi vaø bao goàm moät soá haønh ñoäng cuï theå, trong ñoù quan troïng nhaát laø ñeà ra caùc ñònh höôùng chieán löôïc cho caùc heä thoáng y xaùc ñònh phöông höôùng laø traùch nhieäm cuûa y teá coâng coäng, nhö giaùm saùt tieán ñoä ñaït tôùi caùc muïc ñích vaø chæ tieâu ñaõ ñöôïc ñeà ra cuûa heä naêng naøy yeâu caàu Chính phuû phaûi coù TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2007, Soá 9 (9) 7 taâm lôùn ñeå haønh ñoäng. Maëc duø nhieàu ngaønh coù ñoùng goùp moät phaàn, nhöng traùch nhieäm ñoái vôùi khung luaät phaùp vaø quaûn lyù cuûa y teá coäng veà chính phuû. Caùc maët cuûa vieäc laõnh heä thoáng y teá khoâng ñöôïc chuù yù bao goàm thöïc hieän vaän ñoäng chính saùch hay giaûi trình cho vieäc naâng cao söùc khoûe cho toaøn boä quaàn theå, khi haàu heát caùc boä y teá vaãn taäp trung vaøo caùc vaán ñeà tröôùc maét gaén lieàn soùc söùc hôïp haønh taùc trong quan heä ñoái taùc roäng raõi nhoùm cuûa nhieàu lónh vöïc laø ñaëc ñieåm cuûa thöïc haønh y teá coâng coäng töø giöõa theá kyû 19. Ñaàu tieân, phoái hôïp haønh ñoäng ñöôïc xem nhö ñeå giaûm thieåu toái ña aûnh höôûng cuûa ñoùi beänh taät lieân quan trong caùc heä thoáng phuùc lôïi ban ñaàu. Ngaøy nay, phoái hôïp haønh ñoäng giöõa thaäm chí coù vai troø quan troïng hôn nöõa. Khi chöa coù caùc haønh ñoäng phoái hôïp hieäu quaû, nhöõng lôïi ích maø khoa hoïc y teá coâng coäng ñem laïi seõ tieáp goùp nhieàu cho caùc lónh vöïc xaõ hoäi ñaõ lôïi, nhö nhöõng lôïi ích ñem laïi töø vieäc taùc haïi thuoác laù. Chính phuû laø yeáu toá then choát ñaûm baûo cho haønh ñoäng nhaèm ñaåy maïnh ñöôïc vieäc naâng cao söùc khoûe cho quaàn theå roäng lôùn bôûi leõ hoï coù cuoái cuøng vôùi söùc khoûe cuûa quaàn theå. Khi chính phuû coi nheï vai troø cuûa phoái hôïp haønh vaøo ñoù coi troïng chuû nghóa caù nhaân vaø caùc thò tröôøng thì thöïc haønh y teá coâng coäng traùnh khoûi suy yeáu, raát laâu môùi tieán ñeán söùc khoûe. Do löïc löôïng y teá coâng coäng coâng traùch nhieäm lôùn vaø coù voán kó naêng cuûa hoï, neân hoï chæ coù traùch nhieäm naâng cao söùc qua vieäc xaây döïng caùc chieán löôïc theo cho tröôùc vaø cung caáp can can thieäp gaén phoái hôïp haønh caän ña neàn taûng cuûa phaùt trieån kyõ thuaät trong dòch teã hoïc töø giöõa theá kyû tröôùc, khoa hoïc ñònh löôïng trò y teá coâng coäng trong khi caùc ngaønh khoa hoïc y teá coâng coäng khaùc laïi bò coi nheï. Ngöôøi ta nhaän thaáy raèng nhieàu chuyeân ngaønh caàn phaûi hieåu roõ nhöõng moái lieân heä giöõa caùc yeáu toá tieàm aån vaø caùc yeáu toá tröïc tieáp aûnh höôûng ñeán söùc khoûe cuõng nhö caàn cung caáp cô sôû baèng chöùng cho vieäc hoaïch saùch y teá baèng vieäc söû duïng caùc phöông hôïp ñeå traû lôøi caùc caâu hoûi nhaèm taùc ñoäng saùch. Caùc chöông trình ñaøo taïo y teá coâng bao goàm nhöõng cô hoäi cho hoïc vieân ñöôïc hoïc veà caû khoa hoïc ñònh tính vaø ñònh löôïng cuõng nhö caùc khoa hoïc lieân quan nhö luaät y teá coâng coäng, hoïc, nhaân hoïc vaø daân toäc hoïc. Ñaùng tieác laø chæ moät vaøi vieän nghieân cöùu, haàu heát laø ôû caùc nöôùc coù caùc khoùa hoïc phuø hôïp nhö nghieân cöùu coù moät lónh vöïc chính ñaõ bò laõng queân ñoù chính laø vieäc chuyeån caùc baèng tieãn thaønh caùc chöông trình vaø caùc chính quaû. Minh chöùng cho ñieàu naøy laø vieäc duïng baèng chöùng thuyeát phuïc raèng caùc beänh veà tim maïch haàu heát coù theå phoøng ngöøa ñöôïc. Nhöng noù hieám khi ñöôïc ñaùnh giaù cao tuy raèng haèng naêm coù khoaûng 6,3 trieäu ngöôøi lôùn döôùi 70 tuoåi cheát vì caùc beänh veà tim maïch so vôùi soá ngöôøi cheát vì AIDS, soát reùt vaø lao (thuoäc moïi löùa tuoåi) goäp laïi chæ laø 5,6 trieäu ngöôøi. Kieán thöùc khoa hoïc roõ raøng chæ laø moät trong soá caùc yeâu caàu caàn thieát haønh y teá coâng coäng moät caùch hieäu quaû; phaûi gaén chaët vôùi söï tham gia cuûa xaõ hoäi daân söï vaø caùc phong traøo xaõ hoäi nhaèm thuùc ñaåy hieäu quaû cuûa taát caû moïi ngöôøi. Hoï coù theå taïo neân söï khaùc bieät neáu chuùng ta ñaït ñöôïc vieäc naâng cao söùc khoûe coäng ñoàng moät caùch beàn keát chính trò trong chính saùch y teá coâng nhaø thöïc haønh y teá coâng coäng caàn phaûi chaát chính trò cuûa quaù trình xaây döïng chính saùch y teá vaø caùc haønh ñoäng töông öùng. Maëc duø, töø naêm 1848 Virchow ñaõ keâu goïi raèng y hoïc caàn trôû ñoái töôïng cuûa chính trò, nhöng caùc nhaø y teá coâng coäng töø laâu ñaõ thôø ô hoaëc phaûn ñoái moái lieân keát y teá - chính trò quan troïng naøy. cuûa söï thôø ô naøy bao goàm: tính thoáng trò haønh y hoïc ñieàu trò ñoái vôùi y teá coâng coäng, tö töôûng baûo thuû töø thôøi ñoà ñaù môùi vaø aûnh höôûng cuûa noù ñeán nhöõng caûi caùch veà y teá, chöa quan taâm ñeán tính chính saùch cuûa y teá coâng coäng trong caùc ñaøo taïo vaø taäp huaán, thieáu caùc nghieân cöùu ñaày ñuû veà caùc yeáu toá quyeát ñònh cuûa caùc chính saùch trình hieäu quaû, söùc maïnh cuûa caùc lôïi maïi vaø treân heát laø söï thieáu töï tin cuûa soá nhaø thöïc haønh y teá coâng coäng. Thöôøng thì, caùi gì coù tính khaû thi veà maët chính trò thì laïi thöôøng bò giôùi haïn. Do ñoù neàn khoa hoïc y teá coâng coäng Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2007, Soá 9 (9) | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | chaéc, söï laõnh ñaïo vaø söï tham gia cuûa coäng ñoàng daân söï, giôùi truyeàn thoâng coù theå giuùp môû roäng giôùi cuûa taát caû nhöõng gì coù theå thöïc hieän taùc coäng vôùi caùc nhaø thöïc haønh thì laøm vieäc vaø chaët cheõ vôùi caùc coäng ñoàng mình ñang phuïc vuï laø söï hôïp taùc quan troïng nhaát. Noù caàn thieát ñeå neân moái quan heä beàn laâu vaø söï uûng hoä chính trò cho caùc chính saùch y teá hieäu quaû. Ñoàng thôøi, vieäc hôïp taùc nhö theá taïo cô hoäi cho nhaân daân coù theå tham gia vaøo caùc heä thoáng y teá vaø yeâu caàu coù ñuû dòch vuï y teá coâng coäng vaø söùc khoeû. Quan heä ñoái taùc naøy töø laâu ñaõ bò laõng queân maëc duø noù ñaõ töøng raát phaùt trieån ít nhaát laø ñeå thuyeát phuïc daân chuùng döôùi khaåu khoûe cho moïi ngöôøi; söï hôïp taùc aáy laïi ñeå laïi daáu aán do aûnh höôûng cuûa Phong traøo Söùc khoûe Nhaân daân. Y teá coâng coäng trong kyû nguyeân cöôøng thöïc haønh y teá coâng coäng ñoøi hoûi ta phaûi nhaän thöùc vaø haønh ñoäng theo caùc chuû ñeà vaø caùc chuû ñeà naøy phaûi truyeàn ñaït cho caû sinh vieân vaø caùn boä trong ngaønh. Moät cô caáu hoã trôï cho y teá caàn coù söï laõnh ñaïo chaët cheõ vaø phaûn öùng chính phuû. Nguoàn nhaân löïc vaø cô sôû haï taàng ñaày ñuû ñöôïc boå sung vôùi nghieân cöùu y teá coâng coäng, taùc giaûng daïy vaø caùc dòch vuï coù aùp duïng hoïc y teá coâng coá löïc löôïng lao ñoäng trong ngaønh y teá coâng coäng caàn phaûi coù cam keát gaén lieàn vôùi neàn hoïc caên baûn vaø naêng löïc ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng cho töøng chuû ñeà. Söï cuûng coá luùc naøy ñöôïc ñaët ôû vò trí toát hôn ñeå taïo ra nhöõng nguoàn löïc môùi cho haønh y teá coâng coäng, trong ñoù coù vieäc thu huùt caùc nguoàn löïc theâm môùi ñeå phaùt trieån baûo hieåm y teá vaø töø caùc quyõ môùi ñaàu tö söùc khoûe toaøn caàu. Moät löïc theâm naøy caàn ñaàu tö tröïc tieáp vaøo cô sôû haï taàng y teá coâng coäng caàn thieát. caùc chöông trình ñaøo taïo vaø ñaûm baûo sinh nghieäp ñöôïc trang bò caùc kieán thöùc caàn thieát cho taát caû caùc lónh vöïc chuyeân moân laø traùch nhieäm cuûa caùc cô côû ñaøo taïo veà y teá coâng coäng. Chæ coù moät lao ñoäng y teá coâng coäng vöõng maïnh môùi coù theå phaûn öùng ñöôïc tröôùc nhöõng thaùch thöùc veà cuûa quoác gia vaø toaøn caàu. Keát luaän laïi, y teá coâng coäng treân neàn taûng ñaïo ñöùc roõ raøng vaø cô sôû luaän chöùng ñuùng ñaén seõ phaùt huy vai troø cuûa nhaø nöôùc vaø ñoùng goùp vaøo vieäc xaây döïng neàn daân chuû treân toaøn theá giôùi. Baûo veä söùc khoûe lao ñoäng Lieân bang baùo ñaêng treân Taïp chí Lancet soá 363 ngaøy döôùi söï chaáp thuaän cuûa Lancet. Licence No: lieäu tham In: R Editor, Global public health: a new Press, Oxford (2003). 2. In: M McKee, P Garner and R Stott, Editors, and health, Oxford Press, 3. WHO, World Health Report, 2002: reducing risks, healthy life, World Health 4. The Lancet, The EU's answer to future public health Lancet 359 (2002), p. 2211. | Full Text + Links | PDF (28 K) 5. FD and JM Last, Public health in In: R Editor, Global public health: a new era, Oxford Press, Oxford (2003). 6. NA and ID Strashun, Health of of the Soviet Union, Medgiz, Moscow (1947). 7. L Lee, V Lin, R Wang and H Zhao, Public health in and In: R Global public health: a new era, Oxford Oxford (2003). 8. The Lancet, Putting public health back into Lancet 350 (1997), p. 229. | Full Text + Links | PDF (24 K) 9. D Porter, Changing John Ryle and the mak- ing of social medicine in twentieth century Britain, 30 (1992), pp. 119147. | TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU | Taïp chí Y teá Coâng coäng, 12.2007, Soá 9 (9) 9 10. H Waitzkin, C Iriart, A Estrada and S Lamadrid, in Latin America: and dangers major national groups, Lancet 358 (2001), pp. | Full Text + Links | PDF (916 K) | in Scopus | Cited By in Scopus (16) 11. C Hamlin, The history and of public health in developed In: R Detels, J McEwen, and H Tanaka, Editors, Oxford textbook of pub- lic health (4th edn.), Oxford Press, Oxford (2002). 12. D Wikler and R Cash, Ethical issues in global In: R Editor, Global public health: a new era, Oxford Press, Oxford (2003). 13. NE Kass, An ethics framework for public health, Am J Public Health 91 (2001), pp. 17761782. View Record in Scopus | Cited By in Scopus (58) 14. MJ Roberts and MR Reich, Ethical analysis in Lancet 359 (2002), pp. 10551059. | Full Text + Links | PDF (76 K) | View Record in Scopus | Cited By in Scopus (38) 15. Sahn De and DC Stifel, Progress toward the goals in Africa, World pp. 2325. 16. A Sen, as freedom, Oxford Oxford (2001). 17. AJ Prisoners of the Am 149 (1999), pp. 887897. View Record in Scopus | Cited By in Scopus (91) 18. R and R Bonita, Public Health at and prospects (Second Press, Cambridge (2004). 19. Bill and Melinda Gates $ 200 million grant to research on grand in global release. (accessed Feb 4, 2003). 20. WHO, World Health Report, 2000. Health World Health (2000). 21. Milburn A, Tackling health improving pub- lic health. Speech to the Faculty of Public Health Nov 20, 2002. 22. DA Lawlor, S Frankel and M Shaw et al., Smoking does lay explain the failure of smok- ing cessation among deprived Am J 93 (2003), pp. 266270. View Record in Scopus | Cited By in Scopus (33) 23. N Milio, Public Health in the market: Facing lean and health Press, Ann Arbor, MI (2000). 24. JB McKinlay and LD Marceau, A tale of two tails, Am J Public Health 89 (1999), p. 295. View Record in Scopus | Cited By in Scopus (42) 25. LO Gostin, Public health law reform, Am J Public Health 91 (2001), pp. 13651368. View Record in Scopus | Cited By in Scopus (8) 26. R Global disease time to get serious, Lancet 358 (2001), pp. | Full Text + Links | PDF (60 K) | View Record in Scopus | Cited By in Scopus (34) 27. J Powles, Public health in developed In: R Detels, J McEwen, R and H Tanaka, textbook of public health (4th Edn.), Press, Oxford (2002). 28. C Hamlin, John of Int, J Epidemiol 31 (2002), pp. Text via CrossRef | View Record in Scopus | Cited By in Scopus (2) 29. J Raeburn and S Putting the public into pub- lic health: towards a more approach. In: Editor, Global public health: a new era, Press, Oxford (2003). 30. People's Health Movement Jan 28, 2004.