
thiết kế và thi công mô hình mạch kích THYRISTOR trong thiết bị chỉnh lưu có điều khiển, chương 1
Mô tả tài liệu
Cấu tạo – Nguyên lý làm việc của Thyristor 1 - Cấu tạo Thyristor còn gọi là SCR (Sillcon – Controlled – Rectifier) là loại linh kiện 4 lớp P – N đặt xen kẽ nhau. Để tiện việc phân tích các lớp bán dẫn này người ta đặt là P1, N1, P2, N2, giữa các lớp bán dẫn hình thành các chuyển tiếp lần lượt từ trên xuống dưới là J1, J2, J3. Sơ đồ cấu trúc, ký hiệu, sơ đồ tương đương và cấu tạo của thyristor được trình bày H1 A : Anốt K : catốt G :...
Tóm tắt nội dung
Chương 1: GIÔÙI THIEÄU SÔ LÖÔÏC VEÀ THYRISTOR
I - Caáu taïo – Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa Thyristor
1 - Caáu taïo
Thyristor coøn goïi laø SCR (Sillcon – Controlled – Rectifier)
laø loaïi linh kieän 4 lôùp P – N ñaët xen keõ nhau. Ñeå tieän vieäc phaân
tích caùc lôùp baùn daãn naøy ngöôøi ta ñaët laø P1, N1, P2, N2, giöõa caùc
lôùp baùn daãn hình thaønh caùc chuyeån tieáp laàn löôït töø treân xuoáng
döôùi laø J1, J2, J3.
Sô ñoà caáu truùc, kyù hieäu, sô ñoà töông ñöông vaø caáu taïo cuûa
thyristor ñöôïc trình baøy H1
H.I.1a. H.I.1b H.I.1c H.I.1d
A : Anoát
K : catoát
G : Cöïc ñieàu khieån
J1, J3 : Maët tieáp giaùp phaùt ñieän tích
J2 : Maët tieáp giaùp trung gian
H.I.1a : Sô ñoà kyù hieäu cuûa SCR
H.I.1b : Sô ñoà caáu truùc boán lôùp cuûa SCR
H.I.1c : Sô ñoà moâ taû caáu taïo cuûa SCR
H.I.1d : Sô ñoà töông ñöông cuûa SCR
2. Nguyeân lyù laøm vieäc cuûa thyristor:
Coù theå moâ phoûng moät Thyristor baèng hai transistor Q1, Q2
nhö H.I.1d. Transistor Q1 gheùp kieåu PNP, coøn Q2 kieåu NPN.
Goïi 1, 2 laø heä soá truyeàn ñieän tích cuûa Q1vaø Q2. Khi ñaët
ñieän aùp U leân hai ñaàu A &K cuûa Thyristor, caùc maët tieáp giaùp J1
& J3 chuyeån dòch thuaän, coøn maët tieáp giaùp J2 chuyeån dòch ngöôïc
( J2 maët tieáp giaùp chung cuûa Q1 & Q2 ). Do ñoù doøng chaûy qua J2
laø IJ2
IJ2 = 1 Ie1 + 2Ie2 + Io.
I0 : Laø doøng ñieän roø qua J2
Nhöng vì Q1 & Q2 gheùp thaønh moät toång theå ta coù:
Ie1 = Ie2 = IJ2 = I.
Do ñoù IJ2 = I = 1 I + 2 I + Io
Suy ra => I = Io / [1-( 1 + 2 )] (1)
Do J2 chuyeån dòch ngöôïc neân haïn cheá doøng chaûy qua noù,
daãn ñeán 1, 2 cuøng ñieàu coù giaù trò nhoû, I Io, caû hai transistor ôû
traïng thaùi ngaét.
Töø bieåu thöùc (1) ta thaáy raèng doøng ñieän chaûy qua Thyristor
phuï thuoäc vaøo heä soá truyeàn ñieän tích 1 & 2. Moái quan heä giöõa
vaø doøng emiter ñöôïc trình baøy ôû H.I.2. Nhö vaäy khi 1 + 2
taêng daàn ñeán 1 thì I taêng raát nhanh.
Theo sô ñoà töông ñöông cuûa SCR H.I.1d
ta coù theå giaûi thích nhö sau:
- Doøng IC1 chaûy vaøo cöïc B cuûa Q2
laøm cho Q2 daãn vaø IC2 taêng, töùc IB1 cuõng
taêng (IC2 = IB1) khieán Q1 daãn maïnh ->
IC1 taêng vaø cöù tieáp dieãn nhö theá. Hieän
töôïng naøy goïi laø hoài tieáp döông veà
doøng, taïo ñieàu kieän laøm taêng tröôûng nhanh doøng ñieän chaûy qua
Thyristor.
1
Ie
0
H.I.2
- Doøng Ie1 taêng laøm cho 1 taêng (H.I.2), coøn taêng Ie2
laøm cho 2 taêng. Cuoái cuøng thöcï hieän ñöôïc ñieàu kieän (1 +
2) -> 1, caû hai transistor chuyeån sang traïng thaùi môû, luùc
naøy noäi trôû giöõa A vaø K cuûa SCR raát nhoû.
Vaäy muoán laøm cho Q1, Q2 töø traïng thaùi ngaét chuyeån sang
traïng thaùi baõo hoaø (hay muoán môû Thyristor) chæ caàn laøm taêng
IB2. Ñeå laøm ñöôïc vieäc naøy ngöôøi ta thöôøng cho moät doøng ñieàu
khieån Iñk chaûy vaøo cöïc coång cuûa Thyristor, ñuùng theo chieàu IB2
treân H.I.1d.
II. Ñaëc tuyeán Volt - Ampere cuûa Thyristor:
H.I.3
H.I.3 Ñaëc tuyeán Volt - Ampere cuûa Thyristor
Ith max : Giaù trò cöïc ñaïi doøng thuaän
Uth : Ñieän aùp thuaän
Ung : Ñieän aùp ngöôïc
Udt : Ñieän aùp ñaùnh thuûng
Ing : Doøng ngöôïc.
Io : Doøng roø qua Thyristor
Idt : Doøng duy trì.
u: Ñieän aùp rôi treân Thyristor
Ñeå giaûi thích ñöôïc yù nghóa vaät lyù cuûa ñöôøng ñaëc tuyeán Volt
- Ampere Thyristor, ngöôøi ta chia ra laøm boán ñoaïn ñaùnh soá la
maõ nhö H.I. 3b
- Ñoaïn ( I) öùng vôùi traïng thaùi ngaét cuûa Thyristor. Trong
ñoaïn naøy (1 + 2 ) < 1, coù doøng roø qua Thyristor I Io, vieäc
taêng giaù trò U ít coù aûnh höôûng ñeán giaù trò doøng I. Khi U taêng ñeán
giaù trò Uch (ñieän aùp chuyeån maïch) thì baét daàu quaù trình taêng
tröôûng nhanh choùng cuûa doøng ñieän,Thyristor chuyeån sang trang
thaùi môû.
-Ñoaïn (II) öùng vôùi giai ñoaïn chuyeån dòch thuaän cuûa maët tieáp
giaùp J2 (Q1, Q2 chuyeån sang traïng thaùi baõo hoaø). ÔÛ giai ñoaïn
naøy, moãi moät löôïng taêng nhoû doøng ñieän öùng vôùi moät löôïng giaûm
lôùn cuûa ñieän aùp. Ñoaïn naøy ñöôïc goïi laø ñoaïn ñieän trôû aâm.
-Ñoaïn (III) öùng vôùi traïng thaùi môû cuûa Thyristor. Trong ñoaïn
naøy caû 3 maët tieáp giaùp J1, J2, J3 ñieàu ñaõ chuyeån dòch thuaän, moät
giaù trò ñieän aùp nhoû coù theå taïo ra moät doøng ñieän lôùn. Luùc naøy
doøng ñieän thuaän chæ coøn bò haïn cheá bôûi ñieän trôû maïch ngoaøi,
ñieän aùp rôi treân Thyristor raát nhoû. Thyristor ñöôïc giöõ ôû traïng thaùi
môû chöøng naøo doøng Ith coøn lôùn hôn doøng duy trì Idt.
- Ñoaïn (IV) öùng vôùi traïng thaùi cuûa Thyristor khi ta ñaët moät
ñieän aùp ngöôïc leân noù (cöïc döông leân catoát, cöïc aâm leân Anod).
Luùc naøy J1, J3 chuyeån dòch ngöôïc, coøn J2 chuyeån dòch thuaän, vì
khaû naêng khoaù cuûa J3 raát yeáu neân nhaùnh ngöôïc cuûa ñaëc tính
Volt-Ampere chuû yeáu ñöôïc quyeát ñònh baèng khaû naêng khoaù cuûa
maët tieáp giaùp J1, do ñoù coù daïng nhaùmh ngöôïc cuûa ñaëc tính diod
thöôøng. Doøng ñieän Ing coù giaù trò raát nhoû Ing Io. Khi taêng Ung
ñeán giaù trò Uñt (ñieän aùp ñaùnh thuûng) thì J1 bò choïc thuûng vaø
Thyristor bò phaù hoûng. Vì vaäy ñeå traùnh hö hoûng cho Thyristor ta
khoâng neân ñaët ñieän aùp ngöôïc coù giaù trò gaàn baèng Uñt leân
Thyristor.
Neáu cho nhöõng giaù trò khaùc nhau cuûa doøng ñieàu khieån Iñk thì
seõ nhaän ñöôïc moät hoï ñöôøng ñaëc tính Volt-Ampere cuûa Thyristor
(H.I.4). Ñoaïn (I) cuûa ñöôøng ñaëc tính Volt-Ampere seõ bò ruùt ngaén
laïi vaø ñieän aùp Uch cuõng nhoû ñi neáu taêng daàn giaù trò Uñk. Khi doøng
ñieàu khieån töông ñoái lôùn Iñk3 (H.I.4) thì ñöôøng ñaëc tính ñöôïc naén
gaàn nhö thaúng gioáng nhö nhaùnh thuaän cuûa ñaëc tính Diod, coù theå
noùi vôùi giaù trò cuûa Iñk nhö theá (1 + 2) vaø maët tieáp giaùp J2
chuyeån dòch thuaän nhanh choùng.
H.I.4